Το δωδεκαήμερο είναι μια κομβική στιγμή στη θρησκεία μας, είναι η στιγμή που ο Θεός έρχεται στον άνθρωπο πιο κοντά από ποτέ, με το να γίνει ο ίδιος άνθρωπος. Αυτό δεν έχει λογική. Δεν μπορούμε να το ερμηνεύσουμε ή να το εξηγήσουμε με ανθρώπινα μέτρα. Είναι , δεν εξηγείται. Όσα χρόνια κι αν περάσουν, κι όσο κι αν απομακρυνθεί κανείς από τη λατρευτική ζωή, η σχέση μας με το Θεό δεν πρόκειται να αλλάξει μέσα μας, κι αυτό το, ακόμη κι όταν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε, το ανακαλύπτουμε στις δύσκολες στιγμές μας. Στην καθημερινότητά μας πάλι, αυτές ακριβώς οι εθιμικές πράξεις συντελούν στο να βιώνεται αυτό το θρησκευτικό συναίσθημα με μεγαλύτερη ένταση μέσα στην ίδια τη ζωή μας. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι τα έθιμα μεταφέρουν σαν φαναράκια την πίστη από το Ναό στην οικογενειακή εστία. Γίνονται η γέφυρα ανάμεσα στη θρησκεία, τις επίσημες λατρευτικές της εκφάνσεις, και την καθημερινή ζωή. Αν κοιτάξουμε ακόμη πιο βαθιά στην ενδοσκόπησή μας αυτή, θα δούμε άλλη μια αλήθεια που κρύβεται πίσω από αυτές τις εθιμικές πράξεις, αναλλοίωτη κι αυτή όσα χρόνια κι αν περάσουν. Αν αναλογιστούμε τι έκανε τους ανθρώπους εκείνης της εποχής να καταπιάνονται με κεντήματα, στολίσματα και κάλαντα και τραγούδια και γλυκά κάτω από το φως του λύχνου, κουρασμένοι από τις ελιές, τα ζώα και τα χωράφια, δεν μπορούμε παρά να βρούμε μονάχα μιαν απάντηση: Αυτό που έκανε και μπορεί και σήμερα να κάνει τις παραδοσιακές εθιμικές πράξεις τόσο σημαντικές είναι η ίδια η χαρά της ζωής, η απόλαυση του να ζεις κάτι ξεχωριστό, έστω άνευ αντικειμενικής αξίας. Η ζωή ήταν πολύ δύσκολη τότε. Η χαρά όμως ήταν μεγαλύτερη τότε, γιατί ταυτιζόταν με την ευτυχία της στιγμής, που έκανε εκείνες τις μέρες να ξεχωρίζουν. Οι γονείς και οι παππούδες μας χαίρονταν τη στιγμή, τη γιορτή, τη γεύση, κι ας μην είχαν πολλά άλλα πράγματα στη ζωή τους για να χαρούν. Η χαρά ήταν αυθεντική, χωρίς διαμεσολάβηση. Σήμερα η ζωή μας μπορεί να μην είναι τόσο δύσκολη - είναι όμως πιο περίπλοκη. Είναι ωστόσο πολύ πιο δύσκολο να χαρούμε με εξίσου αυθεντικό τρόπο, γιατί ο καθένας από μας έχει περισσότερους λόγους ν' ανησυχεί από την οργή των στοιχείων της φύσης. Ακόμη και μετά από μια γενναία επιδρομή μας στα μαγαζιά είναι φορές που αισθανόμαστε ολότελα άδειοι, και αυτό δεν οφείλεται στο άδειο μας πορτοφόλι. Σ' αυτή τη ζωή, που ό,τι κατακτάμε φαίνεται μάταιο μπροστά σε κάτι μεγαλύτερο που στέκεται μακριά, αυτές οι στιγμές ευτυχίας που οι παραδοσιακές εθιμικές πράξεις μπορούν να μας προσφέρουν, είναι στιγμές ακριβές και εξαιρετικές, που σίγουρα δεν περιμένουμε πως θα αλλάξουν τη ζωή μας, αλλά σίγουρα την κάνουν πιο γλυκά, σίγουρα είναι ικανές να μας γνωρίζουν από κοντά με τη χαρά της ζωής, που κρύβεται στα μικρά πράγματα: Στο άρωμα του φαγητού που γεμίζει το σπίτι, στο σιρόπι από τα μελομακάρονα πάνω στα δάχτυλα, στις στάλες απ' την αγιαστήρα του παπά που πέφτουν πάνω στο πρόσωπο, στην γεμάτη προσμονή ματιά των παιδιών που προσεύχονται μέσα τους για το μεγαλύτερο δυνατό φίλεμα, στην αναζήτηση του νομίσματος μέσα στη βασιλόπιτα. Όλες αυτές οι στιγμές είναι εκ πρώτης όψεως ασήμαντες - κι όμως η προσμονή τους κοιμάται βαθιά μέσα μας όλο το χρόνο κι αρχίζουν να μας "τσιγκλάνε" όταν πλησιάζουν τα Χριστούγεννα. Όλες αυτές οι μικρές στιγμές είναι που φέρνουν την οικογένεια πιο κοντά - κάτι καθόλου αυτονόητο σήμερα. Δίνουν αφορμές για να ξαναβρεθούμε πιο κοντά, όχι γιατί πατροπαράδοτα η οικογένεια πρέπει να είναι ενωμένη, αλλά επειδή έχουμε ανάγκη να βρισκόμαστε κοντά με τους δικούς μας ανθρώπους: Μέσα από τη ζεστασιά, την ανθρώπινη επαφή, τη γεύση, τα αρώματα και τα στολίδια. Αυτές οι στιγμές, ξεχωριστές κι εκείνες μέσα στο χρόνο της δουλειάς, των ωραρίων και του κυνηγιού της επιτυχίας, μοιραία φέρνουν και τις αναμνήσεις: Μοιραζόμαστε εμπειρίες και θυμόμαστε εκείνους από την οικογένεια που δεν βρίσκονται πια μαζί μας. Σύμφωνα με μια ερμηνεία, τα γλυκά των Χριστουγέννων, μελομακάρονα και κουραμπιέδες, είναι ένα είδος αφιερώματος στις ψυχές των μελών της οικογένειας που έχουν φύγει, κι έτσι έρχονται κι εκείνοι κοντά μας μ' αυτό το συμβολικό τρόπο. Ίσως γι' αυτό η συγκίνηση και τα δάκρυα που φέρνουν οι αναμνήσεις εκείνων των ημερών είναι πιο γλυκά απ' ό,τι τον υπόλοιπο χρόνο. Η χαρά της ζωής, η δύναμη της πίστης, η οικογενειακή θαλπωρή, το ξύπνημα των αναμνήσεων, όλα αυτά είναι μερικοί καλοί λόγοι για να τηρεί κανείς τα παραδοσιακά έθιμα, χωρίς να κινδυνεύει να πέσει στην τυπολατρία της θεματοφυλακής των παραδεδομένων. Μέσα απ' αυτό το πρίσμα μπορεί κανείς να βιώσει, σήμερα, ακόμη και σήμερα, τα έθιμα με τον τρόπο που τα βίωναν οι άνθρωποι τις παλιές εποχές. Όχι με την υλική διάσταση των πραγμάτων, αλλά με το συναίσθημα. Γιατί τα παραδοσιακά έθιμα ανήκουν σε μια εποχή που ο κόσμος ήταν έφηβος. Τώρα, που φαίνεται πως ενηλικιώθηκε, τα έθιμα μπορούν να λειτουργήσουν ξυπνώντας μέσα μας τη στιγμιαία και αιώνια μαζί εφηβεία της χαράς της ζωής. Προσωπικά, θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό που πρόλαβα να ζήσω τη μυρωδιά του λιβανιού στο σπίτι (με κάρβουνα από το μαγκάλι), τον ήχο από το τρίγωνο, τους χειροποίητους λουκουμάδες, την προσμονή του Αγίου Βασίλη από το φουγάρο της ξυλόσομπας, που συνεχίστηκε ακόμη κι όταν με έκπληξη ανακάλυψα ότι ο Άγιος Βασίλης δεν έφερνε τα δώρα από την Καισαρεία, αλλά από του Τζανετάτου. Επίσης έχω άχτι που τόσα χρόνια δεν βγήκα έξω την νύχτα πριν από τα Φώτα να κοιτάξω τον ουρανό να ανοίγει, όπως επιμένει με πείσμα η μητέρα μου, και να κάνω μια ευχή, και τόσα χρόνια ευχόμουν μέσα από τις ζεστές μου κουβέρτες. Μικροπράγματα, θα μου πείτε. Μα, όπως πριν από μερικά χρόνια μας είπε μια συγγραφέας από την Ινδία, η Αρουντάτι Ρόι, σ' αυτά τα μικροπράγματα μπορεί και να κρύβεται ο Θεός. Ηλίας Τουμασάτος (Το κείμενο αποτελεί επεξεργασμένη μορφή διάλεξης στο Λύκειο Ελληνίδων, Παράρτημα Κεφαλληνίας ) http://eliaswords.blogspot.gr/...