Η φύση της αγάπης είναι να την προσφέρουμε –όταν ζητάς αγάπη, βιώνεις ναρκισσσισμό. Γι αυτό και λέω ρεαλιστικά πως ο άνθρωπος σήμερα θα βρει την αγάπη του προσφέροντας, χωρίς προσδοκία, στο συνάνθρωπο. Όσο για τη δυσκολία με την πίστη στις μέρες μας είναι αλήθεια, και εδώ πρέπει να πω ότι η πίστη δεν βιώνεται μέσα από σωματική άνεση.Γιατί;Η πίστη βιώνεται μέσα από άσκηση, μέσα από τον περιορισμό του Εγώ, μέσα από την άρνηση του κόσμου των υλικών πραγμάτων. Η πραγματικότητα που ζητάμε με την πίστη είναι μια πραγματικότητα διαφορετική, που ο άνθρωπος δεν μπορεί να τη βρει όσο είναι απορροφημένος από τη ρηχή πραγματικότητα των υλικών ανέσεων, του εγωκεντρισμού και της ιδιοτέλειας.Όλα ή τίποτα;Όχι. Όσο, όμως, μπορεί να απομακρύνει την προσοχή του από αυτά, θα μπορεί να γεύεται και τα άλλα.Πόσο μακριά είναι αυτά που μου λέτε από τον τρόπο ζωής μας και τα αγριεμένα πράγματα εκεί έξω…Μα γι αυτό σας λέω ότι, βασικά ο Θεός είναι απών.Πως να πλησιάσει ο σημερινός άνθρωπος την εκκλησία; Εγώ, όσες φορές ένιωσα την ανάγκη και μπήκα σ’ένα ναό, έπειτα από λίγο έφυγα. Δεν καταλάβαινα τι έλεγαν, μου φαινόταν αφιλόξενο μέρος και αισθανόμουν παρείσακτη. Μάλιστα βλέποντας πιστούς εκεί να παρακολοθούν με προσήλωση τη λειτουργία, πρέπει να πω ότι ένιωσα και λίγο σαν να βρισκόμουν σ’ ένα κλειστό «κλαμπ» για λίγους.Η εκκλησία δεν είναι ένα ιερό θέατρο. Είναι μια οικογένεια, όπου οι άνθρωποι αγωνίζονται να μοιραστού΄ν ό,τι έχουν, ό,τι είναι, και να αισθανθούν πως είναι αδέλφια με έναν κοινό πατέρα. Αυτό είναι η εκκλησία. Να γίνονται οι άνθρωποι αλλήλων μέλη, να βαστάξουν αλλήλων τα βάρη. Αυτό που βλέπετε μπαίνοντας σ’ ένα ναό όπου κανείς δεν γνωρίζει και δεν συνδέεται με κανέναν, δεν είναι τίποτα-αν δεν είναι και απάτη. Κι αν με ρωτήσετε που το βρίσκει κανείς αυτό, θα σας απαντήσω όχι πάντως, σ’ ένα ναό με απρόσωπη λατρεία. Μπορεί εκεί να είναι πιο απίθανο να βρεθεί απ’ ό,τι είναι σ’ έναν οίκο ανοχής. (Είχε δυναμώσει τη φωνή του, κάθεται πίσω και σκύβει το κεφάλι του.) Λειτουργία είναι η διαδικασία που έχει δημιουργηθεί για να μας κάνει να αισθανθούμε σώμα Χριστού και να κοινωνήσουμε με τον άλλον. Στις μέρες μας, βέβαια, ποιός κοινωνεί με ποιόν; Γιατί αν δεν κοινωνήσεις με το διπλανό σου, πως θα κοινωνήσεις τον Χριστό; Ο Χριστός είπε «πεινούσα και με θρέψατε, πονούσα και με φροντίσατε». Όταν τον ρώτησαν «πότε έγινε αυτό;», απάντησε «όταν το κάνατε στους αδελφούς σας, το κάνατε και σ’ εμένα».Πόσο κοντά μπορούν να είναι δύο άνθρωποι, και για πόσο, όταν ο ένας εξ αυτών δεν ξέρει ν’ αγαπά;Είναι πάρα πολύ δύσκολο, διότι όσο ανεπτυγμένος κι αν είναι ο άνθρωπος, Θεός δεν είναι. Μπορεί να προσφέρει 95 φορές χωρίς αντάλλαγμα, αλλά τις 5 θα θέλει το αντάλλαγμα του. Πάντως, ο άνθρωπος που δεν θα ξεκινήσει με το «εγώ, εδώ, θα καλυφθώ; Θα πάρω αυτό που χρειάζομαι;» αλλά που προσφέρει, κάπου μπορεί να φτάσει.Έρωτας ή αγάπη;Ο έρωτας έχει μέσα του την αυθυπέρβασή του. Είναι υπέρβαση του ναρκισσισμού –σ’ένα ποσοστό, μια απώλεια.Οι φροιδικοί, πάντως, λένε ότι ερωτευόμαστε αυτον που μας καθρεφτίζει καλύτερα απ’ όλους τους άλλους.Αυτό λένε οι ψυχίατροι; Εγώ θα σας πω κάτι άλλο: ο έρωτας είναι μια φυσική θέση που γεφυρώνει χάσματα. Η δυσκολία με τον έρωτα ξέρεπε ποια πιστεύω ότι είναι; (Τον κοιτάζω ερωτηματικά). Φοβόμαστε ότι αν αφεθούμε να ερωτευτούμε, δεν θα ερωτευτούμε τον κατάλληλο άνθρωπο! Δεν θα ερωτευτούμε εκείνον που «πρέπει». Ο έρωτας μας βάζει σε μια τεράστια περιπέτεια, και συνήθως αυτός που ερωτευόμαστε δεν είναι αυτός που «πρέπει».Κι όταν τελειώσει ο έρωτας, πάτερ, τι γίνεται;Μπορείς να τον δεις σαν τη φλόγα, την οποία έχει ανάγκη η αγάπη. Μια χωρίς ερωτική φλόγα αγάπη, μπορεί να είναι ένα πολύ ψυχρό πράγμα.Και πως μπορεί κανείς να διατηρήσει αυτήν τη φλόγα;Η φλόγα διατηρείται όταν παίζεις διαρκώς τα πράγματα κορόνα-γράμματα. Όταν δεν θυσιάζεις την ουσία στο βόλεμα. Όσα αφήνεις να περάσουν επειδή δεν έχεις όρεξη να τα αντιμετωπίσεις, ψυχραίνουν τον έρωτα και σβήνουν τη φλόγα. Για να μείνει μια σχέση ζωντανή, χρειάζεται να γίνεται διαρκώς ένας αγώνας και να δίνεται μια καθημερινή μάχη.Εξακολουθώ να αναρωτιέμαι αν κάτι τέτοιο μπορεί να υπάρξει μέσα στην καθημερινότητα μας.Προχθές μιλούσα με γονείς που τα παιδιά τους είναι 4 και 5 χρόνων. Όπως ξέρετε, τα παιδιά της εποχής μας δεν βιώνουν πια υλική στέρηση-ό,τι θέλουν, το έχουν. «Τι να κάνω», σου λέει ο άλλος, «να δημιουργήσω τεχντητή στέρηση;». Κι εγώ τους λέω ότι το παιδί που έχει ό,τι θέλει, όποτε το ζητήσει, είναι καταδικασμένο.Γιατί;Επειδή του δημιουργείται μια αναπηρία, που θα το εμποδίσει να δημιουργήσει ουσιαστικές σχέσεις μέσα απ’ τις οποίες θα μπορέσει να έχει πληρότητα στη ζωή του. Αυτός που πάντα ζητάει, που περιμένει να του δώσουν, που πιστεύει πως είναι το κέντρο του κόσμου και πως όλοι του οφείλουν κάτι, με ποιόν θα κάνει χωριό; Που; Ποιόν θα βρει εραστή; Ποιόν θα κάνει σύζυγο; Έτσι, λοιπόν, λέω στους γονείς: «Αν ήξερες πως το παιδί σου έχει ιλαρά ή λευχαιμία, θα έκανες ό,τι μπορούσες για να του σώσεις τη ζωή. Εδώ έχεις μια κρίσιμη αναπηρία, που μπορεί να αποβεί θανάσιμη, και δεν είναι αυτό το κίνητρο για να επιβάλεις στο παιδί σου τεχνητή στέρηση; Θα το αφήσεις λέγοντας πως έτσι είναι όι καιροί μας; Πρέπει ακόμα να ζητήσεις στο παιδί να μάθει να δίνει, και όχι να τα περιμένει όλα έτοιμα λες και κάποιος του τα οφείλει. Αλλιώς, αυτό το παιδί είναι καταδικασμένο. Για ανθρώπους στην ηλικία σας, ας μη μιλήσουμε για τη δική μου, το παιχνίδι είναι σχεδόν χαμένο. Βέβαια, μια αμυδρή ελπίδα υπάρχει πάντα.Πως μπορούμε να τη βρούμε αυτήν την ελπίδα και να μείνουμε στο παιχνίδι;Ένας τρόπος είναι η ψυχοθεραπεία-την οποία καταλαβαίνω ως διδασκαλία ζωής-και όπου όταν πας στραβά, ο θεραπευτής σε παίρνει από το χέρι και σου δείχνει το δρόμό. Το ίδιο γίνεται και με τη θρησκεία: σε παίρνει από το χέρι ο δάσκαλος, που ξέρει έναν τρόπο ζωής που ανταποκρίνεται στην ανθρώπινη φύση και ο οποίος δίνει στον άνθρωπο τη δυνατότητα να έχει πληρότητα ζωής. Η διαδικασία αυτή δεν είναι διαφορετική απ’ την ψυχοθεραπευτική, μόνο που τέτοιοι δάσκαλοι είναι σπάνιοι στον κόσμο της θρησκείας, κι έτσι ανέλαβε η ψυχοθεραπεία-που είναι κοσμική διαδικασία και όχι πνευματική- να καλύψει αυτήν την ανάγκη.Γιατί όλες οί θρησκείες «προσελκύουν» τα πλήθη με το να τους υπόσχονται τη μετά θάνατον ζωή, την ανάσταση; Γιατί κανείς δεν δέχεται το πεπερασμένο΄του μυαλού μας –ότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι γίνεται ...