Η οικονομική διακυβέρνηση είναι μια αναγκαιότητα. Χωρίς αυτή, η ζώνη του ευρώ θα κλυδωνίζεται σε κάθε οικονομική αναταραχή και δεν θα μπορέσει να ανταγωνιστεί της Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα στις διεθνείς αγορές. Οι Συνθήκες σιωπούν όμως για τους στόχους και όρους άσκησης της οικονομικής διακυβέρνησης. Το κοινό πλαίσιο πρέπει λοιπόν να επαναπροσδιορισθεί. Η Συνθήκη προβλέπει την αυτονομία του κάθε κράτους-μέλους κατά την εφαρμογή του κοινά συμφωνημένου πλαισίου οικονομικής πολιτικής. Κάθε μέλος ευθύνεται για τις συνέπειες της πολιτικής του και επομένως για τα δικά του χρέη. Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να καλύψει τα χρέη των άλλων. Η λειτουργία της ΟΝΕ σε μια πρώτη φάση οδήγησε σε αύξηση του βιοτικού επιπέδου στις χώρες του Νότου, αλλά ύστερα από ένα διάστημα η αναπτυξιακή υπεροχή εξασφάλισε και πάλι στον Βορρά το μεγαλύτερο κέρδος στις συναλλαγές. Η λειτουργία της ΟΝΕ προς όφελος των πλέον αναπτυγμένων κρατών όπως και η ανάγκη στήριξης των κρατών που συναντούν σοβαρές δυσκολίες δανεισμού οδήγησαν στην άποψη ότι ο Βορράς θα πρέπει να αναλάβει το βάρος της διάσωσης όσων χωρών κινδυνεύουν. Ομως σε μια κατάσταση όπως η σημερινή, όπου οι χώρες του Νότου αυξάνουν ταχύτατα το δημόσιο χρέος τους, πληρώνουν επιτόκια, τα οποία είναι τόσο υψηλά ώστε καθιστούν αμφίβολη την αποπληρωμή των δανείων τους, και επικρατεί σε αυτές ύφεση ή στασιμότητα, οι χώρες του Βορρά δεν θέλουν να αναλάβουν υποχρεώσεις που κινδυνεύουν να τις παρασύρουν στη δίνη της κρίσης του Νότου. Είναι πρόθυμες να παράσχουν βοήθεια μόνο εφόσον παίρνονται ταυτόχρονα τα απαραίτητα μέτρα για να παραμένουν κατ' αυτές διαχειρίσημη η κρίση και πιθανή η επάνοδος στην ομαλότητα. Ο μόνιμος μηχανισμός σταθεροποίησης, που συμφωνήθηκε στη Σύνοδο Κορυφής, ανταποκρίνεται ακριβώς σε αυτή την απαίτηση. Ενα σχέδιο ανάπτυξης για την Ενωση Υπό τις σημερινές συνθήκες οι χώρες του Βορρά δεν θα προβούν σε θεσμικές ρυθμίσεις, οι οποίες περιορίζουν την αυτονομία της οικονομικής πολιτικής τους και αυξάνουν τον κίνδυνο εμπλοκής τους στη μη ελεγχόμενη επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης των συνεταίρων τους. Δεν είναι λοιπόν περίεργο ότι στη Σύνοδο Κορυφής η πρόοδος προς την οικονομική διακυβέρνηση ήταν ελάχιστη και περιορίστηκε στη μονιμοποίηση του μηχανισμού διάσωσης. Ο βραδύς αυτός ρυθμός λήψης των μέτρων ενέχει τον κίνδυνο η Ενωση να μην είναι έγκαιρα έτοιμη να ελέγξει νέες αιφνιδιαστικές κινήσεις των αγορών. Αλλά και η προοπτική για ένα αξιόπιστο μοντέλο οικονομικής διακυβέρνησης θα παραμένει ανεκπλήρωτη όσο δεν θα υπάρχει πρόνοια για τη γεφύρωση του χάσματος ανταγωνιστικότητας μεταξύ Βορρά και Νότου. Για να αποφευχθούν οι συνέπειες της απραξίας η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ενίσχυσε τις δυνατότητες της παρέμβασής της. Ανακοίνωσε ότι θα διπλασιάσει το κεφάλαιο ώστε να στηρίξει τα ομόλογα των κρατών του Νότου. Επιβεβαιώθηκε έτσι και πάλι ότι ελλείψει οικονομικής διακυβέρνησης η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει αναλάβει ρόλο διασώστη. Τα μέσα της βέβαια δεν αρκούν για τον ρόλο αυτό. Το συμπέρασμα των εξελίξεων αυτών είναι ότι τα θέματα οικονομικής διακυβέρνησης θα μένουν σε εκκρεμότητα. Η συζήτηση θα συνεχίσει να περιορίζεται στο στενό πλαίσιο αποτροπής της χρεοκοπίας των μελών, όσο οι χώρες του Βορρά θα επικεντρώνονται αποκλειστικά στο θέμα της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Η οικονομική διακυβέρνηση χρειάζεται μια ευρύτερη προσέγγιση. Ενα σχέδιο με τους πολιτικούς και οικονομικούς στόχους για την επόμενη δεκαετία. Ενα σχέδιο ανάπτυξης για την Ενωση, μια νέα ώθηση σε έργα, σε τεχνολογίες και ανταλλαγές που θα επιφέρουν κέρδη σε όλους. Η Ελλάδα λόγω της οικονομικής κατάστασής της έχει εγκλωβιστεί στη συζήτηση περί τη χρεοκοπία και τους μηχανισμούς σωτηρίας της. Χρειάζεται να βελτιώσει την αξιοπιστία της και την εμπιστοσύνη των εταίρων της με άλλους τρόπους. Να στραφεί και σε άλλες κατευθύνσεις με συνεννοήσεις και προτάσεις, να συμβάλει σε σχέδια και πρωτοβουλίες για την αύξηση των ρυθμών ανάπτυξης σε όλη την Ενωση, σε σχέδια γεφύρωσης της απόστασης μεταξύ Βορρά και Νότου. Υπάρχουν εδώ και χρόνια διάφορες προτάσεις που μπορούν να εξεταστούν. Για παράδειγμα, η δημιουργία ενός ευρωομολόγου, όχι για να χρηματοδοτηθεί η κάλυψη των ελλειμμάτων, κάτι που αρνούνται οι χώρες του Βορρά, αλλά για την πραγματοποίηση αναπτυξιακών επενδύσεων. Οι προτάσεις της Ελλάδος για την αντιμετώπιση της κρίσης πλην της έκδοσης του ευρωομολόγου δεν έγιναν γνωστές. Στο πόρισμα της Ειδικής Ομάδας που συστάθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και δημοσιεύθηκε τον Οκτώβρη του 2010 η Ελλάδα δεν αναφέρεται μεταξύ των χωρών που παρουσίασαν τις απόψεις τους. Οπως και δεν έχει παρουσιαστεί, απ' ό,τι είναι ως σήμερα γνωστό, η θέση της Ελλάδος για τις δημοσιονομικές προοπτικές της Ενωσης, ένα θέμα στο οποίο τα άλλα κράτη έχουν υποβάλει ήδη τις απόψεις τους. Πρόοδος επιτυγχάνεται με προτάσεις, συνεννοήσεις, συνεχείς επαφές σε πολλά επίπεδα πριν από τις συνεδριάσεις του Συμβουλίου. Πρόοδος επιτυγχάνεται όταν δεν ενδιαφερόμαστε μόνο για την αντιμετώπιση της κρίσης στην Ελλάδα αλλά συνολικά για την ισχυροποίηση της Ενωσης. Οταν χτίζουμε τις αναγκαίες συμμαχίες ώστε αποφάσεις και θεσμοί να μην υπολείπονται των ευλόγων προσδοκιών μας. Ο κ. Κώστας Σημίτης είναι πρώην ...