Η διάσωση της βιογαίας είναι το μεγάλο διακύβευμα της εποχής μας και αυτό είναι που θα φέρει την ειρήνη ανάμεσα στους λαούς. Γιατί είναι ωραίο να πολεμάμε ο ένας τον άλλον, αλλά, αν δούμε ότι το πλοίο μας κινδυνεύει να καταστραφεί, όλοι πρέπει να συμβάλουμε για να επιδιορθώσουμε τη βλάβη. Αυτή είναι η δική μου ουτοπία». Δηλαδή ο πόλεμος είναι ένα είδος διασκέδασης, μια ενασχόληση πολυτελείας... «Πάρα πολύ καλή αυτή η σκέψη! Ναι, είναι σχεδόν ένα είδος θεάματος. Γιατί και ο πόλεμος αποτελεί μέρος της κοινωνίας του θεάματος. Οταν όμως τίθεται ζήτημα ζωής και θανάτου, τα θεάματα μας αφήνουν αδιάφορους. Τα πραγματικά προβλήματα κάνουν τη συμπεριφορά μας να φαίνεται εντελώς γελοία». Υπάρχει ένα κατώφλι συνειδητοποίησης του προβλήματος; Πώς καταλαβαίνουμε ότι το έχουμε ξεπεράσει; «Θα σας πω ένα παράδειγμα. Πολλές επιχειρήσεις υποστηρίζουν ψευδώς ότι εμπλέκονται με την αειφόρο ανάπτυξη. Οι νέοι όμως που μπαίνουν τώρα στις επιχειρήσεις αυτές καταλαβαίνουν την απάτη και έχουν βαρεθεί τα ψέματα. Την απάντηση στο ζήτημα που θέτετε τη βλέπω στις νέες γενιές. Ισως αλλάξουν τα πράγματα όταν η νέα γενιά θα αποτελεί την πλειοψηφία. Ξέρετε τι είχε πει ο νομπελίστας φυσικός Μαξ Πλανκ; “Μη νομίζετε ότι οι μεγάλες εφευρέσεις της επιστήμης επιβάλλονται γιατί είναι αληθινές. Επιβάλλονται γιατί η προηγούμενη γενιά βγαίνει στη σύνταξη”». Αυτό μου θυμίζει μια ιστορία που σας αρέσει να λέτε, την παραβολή του κολυμβητή που διασχίζει ένα μεγάλο ποτάμι ή ένα θαλάσσιο πέρασμα. «Με την ιστορία αυτή έθετα το ερώτημα “τι κάνουμε όταν είμαστε στα μισά μιας διαδρομής ανάμεσα στο σημείο αναχώρησης και στο σημείο άφιξης”. Δεν ωφελεί σε τίποτε να γυρίσουμε πίσω. Είναι καλύτερα να συνεχίσουμε κατευθυνόμενοι στην απέναντι όχθη. Γιατί το μέσον μιας διαδρομής είναι σχεδόν η απέναντι όχθη. Αυτό έλεγα όταν ήμουν νέος. Σήμερα λέω: “Διασχίζω το ποτάμι και σιγά σιγά το ρεύμα με παρασέρνει. Κάποια στιγμή συνειδητοποιώ ότι έχω περάσει την εκβολή του ποταμού και ότι δεν υπάρχει πια απέναντι όχθη, υπάρχει όμως ο ωκεανός”». Με την απεραντοσύνη και τις άπειρες δυνατότητές του... «Ακριβώς. Γι’ αυτό δεν μπορώ να απαντήσω στην ερώτηση για το τι μας επιφυλάσσει το μέλλον. Σίγουρα θα είναι κάτι που δεν το περιμένουμε. Κάτι μη προβλέψιμο. Πιστεύω ότι ζούμε σε μια εποχή πολύ σημαντική, όπως όταν κατέρρευσε ο Μεσαίωνας και απελευθερώθηκαν ξαφνικά χιλιάδες δυνάμεις. Την εποχή του Αγίου Θωμά του Ακινάτη κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα ερχόταν κάποτε η Αναγέννηση. Μια ανάλογη ρήξη θα συμβεί σύντομα και στον κόσμο μας. Το μέλλον δεν μπορώ να το προβλέψω, αλλά είμαι αισιόδοξος, για τον απλούστατο λόγο ότι έχω παιδιά, εγγόνια και δισέγγονα και πρέπει να προετοιμάσω τον κόσμο στον οποίο θα ζήσουν. Αυτό προσπαθώ να κάνω, ακόμη και αν βλέπω ότι γύρω μου τα πράγματα δεν είναι πολύ καλά». Οι νέοι θα είναι η λύση; «Αυτό το πιστεύω. Και αυτό ισχύει και για την Ελλάδα και για όλες τις χώρες του κόσμου. Πάρτε, για παράδειγμα, την κατάσταση στις αραβικές χώρες, η οποία ήταν τερατώδης, με ανθρώπους σαν τον Μπεν Αλι και τον Καντάφι. Ποιος κατάφερε να αλλάξει τα πράγματα; Οχι η Δύση, αλλά οι εσωτερικές δυνάμεις της χώρας, η νεολαία. Εγώ θαυμάζω πραγματικά τους νέους Αραβες και είμαι υπέρ της νεολαίας γενικότερα. Βλέπω καλά ότι οι θεσμοί είναι σάπιοι και είναι έτοιμοι να καταρρεύσουν. Ολα πρέπει να ανασυσταθούν. Αυτή είναι η διάγνωσή μου». Η επιστήμη τι ρόλο μπορεί να παίξει σε αυτό; «Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα ζητήματα της εποχής μας. Η επιστήμη έχει γίνει ένα αμιγώς κοινωνικό γεγονός, ένας παράγοντας που κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει. Ολα γύρω μας είναι επιστήμη και όλοι έχουν το δικαίωμα να έχουν άποψη πάνω σε αυτήν. Πριν από 40-50 χρόνια, η επιστήμη ήταν έξω από την κοινωνία και διδασκόταν μόνο στα πανεπιστήμια. Και ξαφνικά, λόγω της κινητής τηλεφωνίας, των φαρμάκων, της ιατρικής, του περιβάλλοντος, έγινε κάτι που μας αφορά όλους άμεσα. Βρίσκεται παντού γύρω μας και ως εκ τούτου αποτελεί πια πολιτικό φαινόμενο. Η Διάσκεψη της Κοπεγχάγης για την Κλιματική Αλλαγή, για παράδειγμα, ήταν ένα σημαντικό γεγονός, ακόμη και αν ήταν αποτυχία. Ηταν η στιγμή όπου η πολιτικοποιημένη επιστήμη συνάντησε την πολιτική, η οποία δεν έχει ακόμη επισημοποιηθεί. Κάποια ημέρα όμως πρέπει οι δύο αυτές έννοιες να σμίξουν. Είναι επείγον. Πρέπει κάποια στιγμή οι πολιτικοί να μορφωθούν λίγο και οι σοφοί να μάθουν να συμμετέχουν στην ίδια κοινωνία που βοηθάνε να εξελιχθεί. Οταν ήμουν 20 χρόνων, έλεγα χαριτολογώντας ότι στη δεκαετία του ’50 ήμουν ένας από τους δέκα επιστημολόγους της εποχής. Σήμερα υπάρχουν 6,5 δισεκατομμύρια επιστημολόγοι, όσοι και οι άνθρωποι στον πλανήτη!». Εχει επιτευχθεί λοιπόν ο εκδημοκρατισμός της γνώσης. «Ακριβώς. Και η εξουσία θα ασκηθεί από εκείνους που κατέχουν τη γνώση, δηλαδή από όλους μας. Πολλοί μου λένε ότι το κίνημα στις αραβικές χώρες δεν θα πάει μακριά, γιατί δεν έχει ηγέτες. Εγώ τους απαντώ ότι σκέφτονται “σαν παππούδες”. Το κίνημα δεν χρειάζεται ηγέτες. Ολα τα μέλη του είναι ενήμερα για το τι γίνεται στον κόσμο. Γι’ αυτό αισιοδοξώ ότι στο μέλλον θα δούμε να αναδύεται μια αληθινή Δημοκρατία. Αυτή είναι τουλάχιστον η δική μου ουτοπία». Το βιβλίο του Μισέλ Σερ «Καιρός των κρίσεων» κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Καλέντη.