Η υπερ-πανσέληνος είναι μια πανσέληνος που συμπίπτει με το περίγειο της σελήνης, δηλαδή το κοντινότερο σημείο της σελήνης στη Γη στη μηνιαία τροχιά της. Απόψε, η πανσέληνος θα είναι σε απόσταση από τη Γη μόνο 356,509 χιλιομέτρων.

Το περίγειο της σελήνης (κοντινότερο σημείο) υπολογίστηκε στα (356,400–370,400 χιλιόμετρα) και το απόγειο στα 404,000–406,700 χιλιόμετρα.

Το αποψινό ουράνιο φαινόμενο θα ξανασυμβεί στις 25 Νοεμβρίου, 2034 (απόσταση 356,446 χλμ, άρα λίγο πιο κοντά από τη σημερινή πανσέληνο σήμερα) ενώ η πιο εντυπωσιακή υπερ-πανσέληνος του 21ου αιώνα θα είναι στις 6 Δεκεμβρίου 2052 (356,425 χλμ).

Η τροχιά της σελήνης μπορεί να την φέρει πιο κοντά ακόμη στη Γη (356,400χλμ) αλλά αυτό είναι πολύ σπάνιο. Τον 21ο και τον 22ο αιώνα αυτό δεν θα συμβεί. Συνέβη στις 14 Ιανουαρίου 1930 (356,397 χλμ), και θα ξαναπαρατηρηθεί την Πρωτοχρονιά του 2257 (356,371 χλμ).

Όπως δήλωσε ο κ. Φάκας, το κοινό πλέον την ονομάζει «Σούπερ Σελήνη», μία ορολογία η οποία δεν είναι επιστημονική, όμως η NAΣA δηλώνει πως θα την υιοθετήσει πλέον αφού ο κόσμος θέλει να την αποκαλεί έτσι.

Σημειώνεται ότι η αυξομείωση του φαινομενικού μεγέθους της Σελήνης οφείλεται στην ελλειπτική, όχι κυκλική τροχιά, που έχουν σχεδόν όλα τα σώματα που περιφέρονται στον ουρανό.

Σημειώνεται ότι η υπερ-πανσέληνος μπορεί να δημιουργήσει εντονότερες παλίρροιες, κυρίως 2-3 μέρες μετά την παρατήρηση του φαινομένου.

Πηγή: philenews / KYΠΕ zina@phileleftheros.com Επιστήμη http://www.philenews.com/el-gr/eidiseis-epistimi/51/340189/apopse-i-foteinoteri-panselinos-edo-kai-68-chronia Mon, 14 Nov 2016 07:04:18 +0200 ΕΙΔΗΣΕΙΣ Μοναχικό «αριστερό» σαλιγκάρι βρίσκει την αγάπη χάρη στην επιστήμη http://www.philenews.com/el-gr/eidiseis-epistimi/51/340184/monachiko-aristero-saligkari-vriskei-tin-agapi-chari-stin-epistimi Χάρη στους επιστήμονες που έπαιξαν το ρόλο της προξενήτρας, ο Τζέρεμι το μοναχικό σαλιγκάρι βρήκε επιτέλους υποψήφιο σύντροφο.
 
Ή μάλλον δύο.
 
Ο Τζέρεμι είναι ένα κοινό σαλιγκάρι του είδους Cornu aspersum, από αυτά που συναντά κανείς σε κήπους σε όλη την Ευρώπη. Τα μαλάκια αυτού του είδους έχουν πάντα, ή σχεδόν πάντα, δεξιόστροφο κέλυφος.
 
Ο Τζέρεμι, όμως, είναι αριστερόστροφος, και μοιάζει με το είδωλο ενός κανονικού σαλιγκαριού στην καθρέπτη.
 
Αυτό σημαίνει ότι έχει γεννητικά όργανα στη δεξιά πλευρά και δεν μπορεί να ζευγαρώσει με άλλους εκπροσώπους του είδους του.
 
Ο Τζέρεμι βρέθηκε σε κάδο κομποστοποίησης στο Λονδίνο και μεταφέρθηκε στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ. Οι ερευνητές ενδιαφέρθηκαν να το διασταυρώσουν με κάποιο άλλο αριστερόστροφο σαλιγκάρι και ζήτησαν τη βοήθεια του κοινού για να το βρουν.
 
Και η βοήθεια δεν άργησε να έρθει: ο Τζέρεμι ήδη απολαμβάνει τη συντροφιά του «Λέφτι», ενός σαλιγκαριού που ζούσε ως κατοικίδιο στο σπίτι μιας γυναίκας στο Ίπσγουιτς της Βρετανίας. Η ιδιοκτήτρια τον έστειλε πακέτο όταν έμαθε για την έκκληση των επιστημόνων.
 
Οι δύο φίλοι «εθεάθησαν να φλερτάρουν», μέχρι στιγμής όμως δεν έχουν ζευγαρώσει, αναφέρει ο γενετιστής Δρ Άνγκους Ντέιβισον.
 
Σύντομα θα καταφθάσει και ο τρίτος «αριστερός» της παρέας, ο οποίος εντοπίστηκε από έναν εκτροφέα σαλιγκαριών στη Μαγιόρκα της Ισπανίας και γλίτωσε παρά τρίχα το μαγείρεμα.
 
Όπως σχεδόν όλα τα σαλιγκάρια, ο Τζέρεμι και οι δύο υποψήφιοι σύντροφοί του είναι ερμαφρόδιτοι. Προτιμούν όμως να ζευγαρώνουν και σπάνια γονιμοποιούν τον εαυτό τους.
 
Η ίδια η σεξουαλική πράξη στα σαλιγκάρια είναι άκρως παράξενη: προτού ανταλλάξουν σπέρμα, τα δύο συνευρισκόμενα μαλάκια εκτοξεύουν το ένα στο άλλο αιχμηρά βελάκια που τρυπούν το δέρμα και μεταφέρουν μια ορμόνη που βοηθά στην αναπαραγωγή.
 
Οι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ ελπίζουν τώρα να ζευγαρώσουν τον Τζέρεμι για να δουν αν οι απόγονοι θα είναι αριστερόστροφοι ή δεξιόστροφοι.
 
Τον περασμένο Φεβρουάριο, η ομάδα του Δρ Ντέιβισον δημοσίευσε μελέτη στην έγκριτη επιθεώρηση Current Biology, στην οποία ανακοίνωνε την ανακάλυψη ενός γονιδίου που ελέγχει το εάν η σπείρα στο κέλυφος των σαλιγκαριών είναι δεξιόστροφη ή αριστερόστροφη.
 
Το ίδιο γονίδιο επηρεάζει την ασυμμετρία του σώματος και σε άλλα ζώα, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου. Η μελέτη του, λένε οι ερευνητές, θα μπορούσε να ρίξει φως σε σπάνια περιστατικά στα οποία τα όργανα του σώματος αναπτύσσονται στη «λάθος» πλευρά του σώματος.
 
Πηγή: news.in.gr
george.angastiniotis@phileleftheros.com Επιστήμη http://www.philenews.com/el-gr/eidiseis-epistimi/51/340184/monachiko-aristero-saligkari-vriskei-tin-agapi-chari-stin-epistimi Sun, 13 Nov 2016 20:48:42 +0200 ΕΙΔΗΣΕΙΣ Γαργαλώντας αρουραίους στο όνομα της επιστήμης http://www.philenews.com/el-gr/eidiseis-epistimi/51/340039/gargalontas-arouraious-sto-onoma-tis-epistimis Βερολίνο: Παρά την κακή φήμη τους, οι αρουραίοι είναι άκρως παιχνιδιάρικα ζώα και μάλιστα ξεσπούν σε υπερηχητικά χάχανα όταν κανείς τους γαργαλήσει. Ένα ανορθόδοξο πείραμα με χαδιάρικα τρωκτικά αποκαλύπτει τώρα το «κέντρο του γαργαλητού» στον εγκέφαλο.

Η μελέτη στο περιοδικό Science υποδεικνύει ότι ο βιολογικός μηχανισμός του γαργαλήματος μοιάζει να είναι ίδιος στους ανθρώπους και τους αρουραίους, ένδειξη ότι το γαργαλητό εξυπηρετεί κάποια λειτουργία, πιθανώς την ενίσχυση των κοινωνικών σχέσεων (οι αρουραίοι είναι κοινωνικά ζώα).

Τα πειράματα έδειξαν ότι οι αρουραίοι γαργαλιούνται στα ίδια σημεία με τους ανθρώπους -στην κοιλιά και τις πατούσες των πίσω ποδιών, όχι όμως και των μπροστινών.

Δείχνει επίσης ότι η καλή διάθεση είναι απαραίτητη για να ευχαριστηθεί κανείς το γαργάλημα, όπως συμβαίνει και στον άνθρωπο.

Το σημαντικότερο εύρημα όμως είναι ότι η αντίδραση στο γαργάλημα πυροδοτείται από τον σωματοαισθητικό φλοιό, την περιοχή του εγκεφάλου που ενεργοποιείται από ερεθίσματα της αφής.

Το γεγονός ότι οι αρουραίοι γαργαλιούνται είναι γνωστό από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, μέχρι σήμερα όμως έχουν πραγματοποιηθεί λίγες μελέτες για το θέμα.

Ο Σίμπεϊ Ισιγιάμα, νευροεπιστήμονας του Πανεπιστημίου «Χούμπολτ» στο Βερολίνο, εμφύτευσε ηλεκτρόδια στους εγκεφάλους αρουραίων που είχαν εξοικειωθεί τις προηγούμενες εβδομάδες με το γαργάλημα στην κοιλιά.

Το πείραμα έδειξε ότι το γαργάλημα ενεργοποιεί μια συγκεκριμένη περιοχή του σωματοαισθητικού φλοιού. Το εντυπωσιακό είναι ότι η ίδια περιοχή ενεργοποιούταν ακόμα και την ώρα που τα πειραματόζωα κυνηγούσαν το χέρι του ερευνητή προκαλώντας το να τα γαργαλήσει λίγο ακόμα.

Αυτό δίνει στήριξη στη θεωρία ότι το γαργάλημα εξελίχθηκε για την ενίσχυση των κοινωνικών σχέσεων, λέει η ερευνητική ομάδα.

Επιπλέον, τα πειραματόζωα διαπιστώθηκε ότι γελούν στο φάσμα των υπερήχων ακόμα όταν ο σωματοαισθητικός φλοιός διεγερθεί τεχνητά με ηλεκτρικό ρεύμα, χωρίς να υπάρχει φυσικό γαργάλημα.

Αυτό υποδεικνύει ότι ο σωματοαισθητικός φλοιός δεν διαχειρίζεται απλά το ερέθισμα, αλλά ουσιαστικά προκαλεί την αντίδραση στο γαργάλημα.

Η αντίδραση αυτού του εγκεφαλικού κέντρου, πάντως, ήταν μειωμένη ή ανύπαρκτη όταν οι ερευνητές είχαν τοποθετήσει τα πειραματόζωα σε μια ανηφορική, φωτισμένη ράμπα, σχεδιασμένη να προκαλεί στρες. Όπως φαίνεται, τα πειραματόζωα πρέπει να είναι ευδιάθετα για να απολαύσουν ένα καλό γαργάλημα.

Το ίδιο εξάλλου συμβαίνει και με τους ανθρώπους -ένα παιδί που γαργαλιέται από έναν άγνωστο είναι πιθανότερο να βάλει τις φωνές αντί να γελάσει.

Η εικόνα που προκύπτει είναι ότι, στα αρχικά στάδια της ανάπτυξης, ο σωματοαισθητικός φλοιός πρέπει να σχηματίσει συνδέσεις με άλλες περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με το γαργάλημα, όπως τους νευρώνες που αναγνωρίζουν αν κάποιος είναι ξένος ή γνωστός.

Και η εικόνα αυτή δείχνει να εξηγεί μια άλλη παρατήρηση: οι αρουραίοι που δεν έχουν γαργαληθεί σε μικρή ηλικία δείχνουν να μην απολαμβάνουν το γαργάλημα όταν μεγαλώσουν.

Πηγή: news.in.gr savvinides@phileleftheros.com Επιστήμη http://www.philenews.com/el-gr/eidiseis-epistimi/51/340039/gargalontas-arouraious-sto-onoma-tis-epistimis Fri, 11 Nov 2016 17:24:20 +0200 ΕΙΔΗΣΕΙΣ Το ταχύτερο πετούμενο του κόσμου δεν είναι πτηνό http://www.philenews.com/el-gr/eidiseis-epistimi/51/339968/to-tachytero-petoumeno-tou-kosmou-den-einai-ptino Βερολίνο: Ποιος θα το φανταζόταν ότι ότι υπάρχει ένα θηλαστικό που προσπερνά με άνεση ακόμα και τα ταχύτερα πτηνά: μια νυχτερίδα της Βραζιλίας με βάρος που δεν ξεπερνά τα 12 γραμμάρια βρέθηκε να φτάνει τα 160 χιλιόμετρα την ώρα σε οριζόντια πτήση.

«Στην αρχή δυσκολευτήκαμε να πιστέψουμε τις μετρήσεις μας, αποδείχθηκαν όμως σωστές» λέει ο Κάμραν Σάφι του Ινστιτούτου Ορνιθολογίας «Μαξ Πλανκ» στη Γερμανία, μέλος της ομάδας που ανακοινώνει το ρεκόρ στην επιθεώρηση Open Science της βρετανικής Βασιλικής Εταιρείας.

Σε γενικές γραμμές είναι δύσκολο να μετρήσει κανείς με ακρίβεια την ταχύτητα ιπτάμενων ζώων στο ανοιχτό πεδίο. Αν και υπάρχουν ανεπιβεβαίωτες αναφορές για ταχύτητες άνω των 145 χλμ/ώρα σε οριζόντια πτήση, επισήμως το ρεκόρ ανήκε μέχρι σήμερα στη μαυροσταχτούρα (Apus apus), ένα κοινό είδος που ονομάζεται στην Ελλάδα και «πετροχελίδονο» (αν και δεν έχει καμία σχέση με τα χελιδόνια) και φτάνει τα 129 χιλιόμετρα την ώρα.

Πολύ μεγαλύτερες ταχύτητες φτάνουν βέβαια ορισμένα αρπακτικά πτηνά την ώρα που βουτούν προς τη λεία τους, με το γεράκι πετρίτη (Falco peregrinus) να έχει μετρηθεί να ξεπερνά τα 300 χιλιόμετρα την ώρα. Αυτό, όμως, δεν είναι ακριβώς «πτήση», αφού οι βουτιές υποβοηθούνται από τη βαρύτητα.

Οι περισσότερες νυχτερίδες, από την άλλη, είναι μάλλον αργές, αφού τα φτερά τους τείνουν να είναι κοντόχοντρα αντί μακρόστενα όπως στα γρήγορα πτηνά. Επιπλέον, τα πτηνά έχουν κούφια οστά που διευκολύνουν την πτήση καθώς και πιο αεροδυναμικό σώμα, μεταξύ άλλων προσαρμογών.

Όπως φαίνεται, όμως, υπάρχει τουλάχιστον μια νυχτερίδα που αριστεύει στους αιθέρες. Η βραζιλιάνικη νυχτερίδα Tadarida brasiliensis ήταν ήδη γνωστή για τα μακρόστενα φτερά και τη σβελτάδα της, μέχρι σήμερα όμως η ταχύτητά της δεν είχε μετρηθεί με ακρίβεια.

Οι ορνιθολόγοι της μελέτης παγίδευσαν άγριες νυχτερίδες και κόλλησαν πάνω τους μικρούς ραδιοπομπούς, σχεδιασμένους να ξεκολλούν και να πέφτουν από μόνοι τους έπειτα από μια-δυο μέρες. Στη συνέχεια της άφησαν ελεύθερες και παρακολουθούσαν τη θέση των πομπών με ένα μικρό αεροσκάφος.

Όλες οι νυχτερίδες βρέθηκαν να πετούν συχνά με ταχύτητες άνω των 100 χιλιομέτρων. Ενίοτε, όμως, οι θηλυκές νυχτερίδες έπιαναν τα 160 καθώς κυνηγούσαν έντομα στον αέρα.

Για να βεβαιωθούν πάντως ότι οι μετρήσεις ήταν αξιόπιστες, οι ερευνητές φρόντισαν να ελέγξουν τα δεδομένα από τον πλησιέστερο μετεωρολογικό σταθμό.

Όπως διαβεβαιώνουν, «η τοπογραφία του εδάφους και οι ούριοι άνεμοι δεν μπορούν να εξηγήσουν αυτά τα αποτελέσματα, δεδομένου ότι δεν έχουν επίδραση στις μέγιστες ταχύτητες».

Το ρεκόρ επομένως ανήκει επίσημα σε μια νυχτερίδα. Τουλάχιστον προς το παρόν.

Πηγή: news.in.gr zina@phileleftheros.com Επιστήμη http://www.philenews.com/el-gr/eidiseis-epistimi/51/339968/to-tachytero-petoumeno-tou-kosmou-den-einai-ptino Fri, 11 Nov 2016 14:06:49 +0200 ΕΙΔΗΣΕΙΣ Θα δούμε Σούπερ Σελήνη -και στην Κύπρο- ύστερα από 70 χρόνια http://www.philenews.com/el-gr/eidiseis-epistimi/51/339741/tha-doume-souper-selini--kai-stin-kypro--ystera-apo-70-chronia Το κυπριακό κοινό θα μπορεί να απολαύσει υπέρ φωτεινή πανσέληνο, αφού τη Δευτέρα, 14 Νοεμβρίου θα έχουμε την κοντινότερη πανσέληνο των τελευταίων 70 χρόνων.
 
Θα είναι κατά 30% πιο φωτεινή και κατά 14% πιο μεγάλη από ό,τι είναι στη μακρινότερή της απόσταση από τη Γη. Το κοινό πλέον την ονομάζει «σούπερ Σελήνη», ορολογία η οποία δεν είναι επιστημονική, όμως η NASA δηλώνει πως θα την υιοθετήσει, αφού ο κόσμος θέλει να τη λέει με αυτή την ονομασία. Έτσι πλέον και επίσημα σούπερ Σελήνη θα ονομάζεται η πανσέληνος που θα βρίσκεται στο πλησιέστερο σημείο από τη Γη.
 
Το όλο θέμα κεντρίζει το ενδιαφέρον του κοινού, γιατί παρόμοια «μεγάλη» πανσέληνο έχει από το 1948 να παρατηρηθεί. Η Σελήνη θα είναι ορατή διά γυμνού οφθαλμού από όλη την Κύπρο. Καλή ώρα παρατήρησης θα είναι κατά την ανατολή της, δηλαδή την ώρα που θα δύει ο Ήλιος. Η Σελήνη θα αρχίσει να ξεπροβάλλει χαμηλά στον ορίζοντα και θα μπορεί να συγκριθεί με τα κτήρια που θα την περιβάλλουν. 
 
Η ελλειπτική τροχιά
Αξίζει να τονίσουμε ότι η αυξομείωση του φαινομενικού μεγέθους της Σελήνης οφείλεται στην ελλειπτική, όχι κυκλική, τροχιά που έχουν σχεδόν όλα τα σώματα που περιφέρονται στον Ουρανό. Έτσι η απόσταση Σελήνης – Γης αυξομειώνεται και ως εκ τούτου την 14η Νοεμβρίου η Σελήνη θα βρίσκεται στο απόγειό της, δηλαδή στο πιο κοντινό σημείο με τη Γη. 
 
Τη νομοτέλεια των ελλειπτικών τροχιών ερμήνευσε ο μεγάλος αστρονόμος Γιοχάνες Κέπλερ, εξηγώντας ολοκληρωμένα το Ηλιοκεντρικό Σύστημα και το πώς τα σώματα κινούνται ελλειπτικά και όχι κυκλικά όπως πίστευαν παλαιότερα, δίνοντας τέλος στα μικρολάθη που έκαναν οι αστρονόμοι στους υπολογισμούς τους, αφού θεωρούσαν κυκλικές τις τροχιές των σωμάτων.
 
Αυτή η ανακάλυψη δεν μειώνει καθόλου την τεράστια συνεισφορά του Πυθαγόρα και του Αρίσταρχου που περιέγραψαν έστω και κυκλικά το ηλιοκεντρικό σύστημα, πάνω στο οποίο βασίστηκε όλη η σύγχρονη επιστήμη, κατατάσσοντας τους εαυτούς τους στους μεγάλους αστρονόμους όλων των εποχών.