Η κρατική (οικονομική) κατασκοπία και οι κίνδυνοί της για τον απλό πολίτη

[InterBIZ Newsletter Logo]

Η κρατική (οικονομική) κατασκοπία και οι κίνδυνοί της για τον απλό πολίτη
6/4/2001 (Μια ανθολογία στοιχείων από εκθέσεις της ευρωπαϊκής επιτροπής και κάποια δικά μου σχόλια και συμπεράσματα) Γιώργος Επιτήδειος, gepiti@gepiti.com

Το νέο δόγμα κρατικής ασφάλειας

Μια από τις λιγότερο γνωστές επιπτώσεις του τέλους του ψυχρού πολέμου ήταν ο περιορισμός των διατιθέμενων κονδυλίων για τις μεγάλες υπηρεσίες εθνικής ασφαλείας όπως η CIA, η NSA, η FSB (πρώην KGB) κ.λπ. μια και σε έναν ασφαλέστερο κόσμο υπάρχει πολύ μικρότερη ανάγκη για συλλογή ευαίσθητων πληροφοριών. Έτσι, για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες, οι "κατάσκοποι" πολλών χωρών βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια σημαντική μείωση της σημασίας, της ισχύος, αλλά και των προϋπολογισμών τους.

Ως γνήσιοι δημόσιοι υπάλληλοι λοιπόν (η πλειοψηφία των στελεχών μιας μυστικής υπηρεσίας έχει ελάχιστη σχέση με του ήρωες των ταινιών του Hollywood), οι σύγχρονοι "κατάσκοποι" αποφάσισαν να δικαιολογήσουν τους μισθούς και τα προνόμιά τους, προτείνοντας έναν νέο διευρυμένο ορισμό της έννοιας της εθνικής ασφάλειας ο οποίος να δικαιολογεί όχι μόνο τη διατήρηση, αλλά και την αύξηση των "επενδύσεων" στον τομέα της συλλογής και αξιολόγησης πληροφοριών.

Σύμφωνα με αυτό το δόγμα, η πραγματική ισχύς μιας χώρας δεν βρίσκεται στις ένοπλες δυνάμεις, αλλά στην οικονομική ευρωστία η οποία της εξασφαλίζει τους απαραίτητους πόρους για τη χρηματοδότηση των δυνάμεων ασφαλείας, αλλά και την εσωτερική της ηρεμία (οι ευημερούντες πληθυσμοί δεν κάνουν επαναστάσεις).

Έτσι, ως νέα αποστολή των μυστικών υπηρεσιών προβάλλεται πλέον:

Η υπεράσπιση της οικονομίας της χώρας (βιομηχανική κατασκοπία σε βάρος άλλων χωρών και αποτροπή της συλλογής πληροφοριών για τα εμπορικά μυστικά των εγχώριων επιχειρήσεων).
Η πρόληψη και η έγκαιρη αντιμετώπιση τρομοκρατικών και εγκληματικών δραστηριοτήτων.

Κατασκοπευτικοί Μηχανισμοί

Το δίκτυο Echelon αποτελεί χωρίς αμφιβολία το γνωστότερο παγκόσμιο δίκτυο παρακολούθησης. Δημιουργήθηκε το 1947 (σύμβαση UKUSA) από τις ΗΠΑ σε συνεργασία με τη Μεγάλη Βρετανία, τον Καναδά, τη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία και συνεχίζει να λειτουργεί μέχρι σήμερα με τους ίδιους εταίρους.

Ο προσεκτικός αναγνώστης θα παρατηρήσει ότι όλα τα συνεργαζόμενα μέρη είναι αγγλόφωνες χώρες, πράγμα που καταδεικνύει ότι ακόμη και την εποχή του ψυχρού πολέμου οι ΗΠΑ εμπιστεύονταν μόνο τις ομόγλωσσες και συνεπώς συγγενείς προς αυτούς χώρες, ενώ είχαν σε δεύτερη μοίρα τους άλλους συμμάχους τους.

Με το τέλος του ψυχρού πολέμου η, ήδη διαθέσιμη, υποδομή παρακολούθησης των αγγλόφωνων χωρών μετετράπη με μεγάλη ευκολία σε δίκτυο συλλογής οικονομικών πληροφοριών το οποίο στρέφεται πλέον κατά των ανεπτυγμένων οικονομικά κρατών όπως η Ιαπωνία και οι χώρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης (εκτός Μεγάλης Βρετανίας φυσικά).

Θα περίμενε κανείς βέβαια ότι η λειτουργία ενός παρόμοιου δικτύου θα προκαλούσε θύελλα διαμαρτυριών από τρίτες χώρες. Τίποτε όμως απ' όσα έχουν γραφτεί κατά καιρούς για το Echelon ή για άλλες αντίστοιχες δραστηριότητες δεν μπορεί να αποδειχθεί και καμία χώρα δεν είναι διατεθειμένη να διαταράξει τις σχέσεις της με έναν τόσο σημαντικό εμπορικό εταίρο όπως οι ΗΠΑ εξ' αιτίας μιας εικασίας, όσο ευλογοφανής και αν είναι αυτή.

Για παράδειγμα, όταν η Σαουδική Αραβία προκήρυξε διαγωνισμό για την προμήθεια πολιτικών αεροσκαφών, πιστεύεται ότι οι ενέργειες της Airbus έγιναν γνωστές χάρη στο Echelon και κοινοποιήθηκαν στην McDonnell_Douglas η οποία τις χρησιμοποίησε για να κερδίσει τον διαγωνισμό. Αφού όμως δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν κάτι τέτοιο, οι ΗΠΑ μπορούν να ισχυριστούν ότι η διαρροή πραγματοποιήθηκε από την ίδια τη Σαουδαραβική κυβέρνηση και όχι από το Echelon.

Παρόμοιες δραστηριότητες πάντως δεν αποτελούν μονοπώλιο των ΗΠΑ. Παρά τις διαμαρτυρίες τους για τις Αμερικανικές παρακολουθήσεις οι Ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη συμφωνήσει (third pillar of the Treaty of Maastricht) να δημιουργήσουν και οι ίδιες ένα παρόμοιο δίκτυο παρακολουθήσεων (υποστηρίζουν πάντως ότι ο κύριος λόγος δημιουργίας του είναι η καταπολέμηση της εγκληματικότητας).

Επίσης, παρά τις ευρωπαϊκές διαμαρτυρίες για τις αμερικανικές πρακτικές, οι εξαγωγές κρυπτογραφικού υλικού από την Ευρωπαϊκή Ένωση υπόκεινται σε περιορισμούς (WASSENAAR Arrangement) αντίστοιχους με εκείνους που επιβάλλουν οι ΗΠΑ.

Πάντως, οι ΗΠΑ και (μελλοντικά) η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αποτελούν τους μόνους υπερκατασκόπους του πλανήτη. Ο μεγαλύτερος, μετά το Echelon, οργανισμός παρακολούθησης διεθνών επικοινωνιών είναι ο ρωσικός FAPSI (με 54.000 άτομα προσωπικό!), ενώ σημαντικές επενδύσεις στον τομέα αυτό έχουν γίνει από την Κίνα και τα περισσότερα κράτη της μέσης και της άπω ανατολής (κυρίως από το Ισραήλ, την Ινδία και το Πακιστάν).

Αν μάλιστα λάβει κανείς υπ' όψιν του ότι ήδη δαπανώνται διεθνώς περίπου 15-20 δις ευρώ το χρόνο για τις παρακολουθήσεις των διεθνών επικοινωνιών (τα περισσότερα από αυτά από τις χώρες του Echelon) είναι εύκολο να καταλάβει κανείς πόσο σημαντικός είναι αυτός ο τομέας και πόσο μεγάλη θα είναι η ανάπτυξή του τα επόμενα χρόνια.

Ο κίνδυνος για τον μέσο πολίτη

Αντίθετα απ' ό,τι ισχυρίζονται οι περισσότεροι, το μεγαλύτερο πρόβλημα για τον απλό πολίτη δεν βρίσκεται στη δυνατότητα του κράτους να παρακολουθεί τις δραστηριότητές του. Αυτή η δυνατότητα υπήρχε πάντοτε και ποτέ ένας "κοινός" άνθρωπος δεν θα διαθέτει αρκετή ισχύ και τεχνογνωσία για να την αποτρέψει.

Η πραγματική δυσκολία βρίσκεται στην πρόθεση πολλών μυστικών υπηρεσιών και αστυνομικών αρχών του κόσμου να παρακολουθούνται προληπτικά όλοι οι πολίτες! Ενώ λοιπόν μέχρι σήμερα ο καθένας μας ήταν αθώος μέχρι αποδείξεως του εναντίου, πολλές υπηρεσίες ασφαλείας ισχυρίζονται ότι θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματικές, αν κατέγραφαν τις επικοινωνίες όλων των πολιτών και ήλεγχαν ποιες από αυτές είναι επικίνδυνες.

Πρόκειται φυσικά για μια παράλογη και άσκοπη ενέργεια όπως μας δείχνει το πρόσφατο παράδειγμα του FBI το οποίο δεν δυσκολεύτηκε να υποκλέψει την αλληλογραφία ενός μαφιόζου παρότι αυτός χρησιμοποιούσε το γνωστό και πολύ ισχυρό πρόγραμμα PGP. (Το μόνο που χρειάστηκε να κάνουν οι πράκτορες ήταν να τοποθετήσουν έναν κοριό στο πληκτρολόγιό του και όλες οι επικοινωνίες του ήταν πλέον στη διάθεσή τους).

Είναι λοιπόν άξιο απορίας γιατί πρέπει να δημιουργηθεί ένας μεγάλος αδελφός για την παρακολούθηση όλων των πολιτών και σίγουρα όλοι μας πρέπει να αγωνιστούμε για να αποφύγουμε μια τέτοια εξέλιξη.

’γνωστες αλήθειες και μύθοι για τις τεχνικές παρακολουθήσεων

1. Αναγνώριση φωνής

Παρά τις φήμες περί του αντιθέτου (και τις επίμονες προσπάθειες 30 ετών), δεν υπάρχει ακόμη η δυνατότητα αυτόματης παρακολούθησης τηλεφωνικών συνδιαλέξεων, αναγνωρίζοντας λέξεις κλειδιά. ’δικα λοιπόν έχαναν τον καιρό τους όσοι κατά τη διάρκεια της επίσκεψης Κλίντον στην Αθήνα ανέφεραν συνεχώς κατά τις τηλεφωνικές συνδιαλέξεις τους τις λέξεις "βόμβα", "Κλίντον", κλπ, ελπίζοντας πως με τον τρόπο αυτό θα μπέρδευαν ή θα υπερφόρτωναν τα αυτόματα αμερικανικά συστήματα παρακολούθησης.

Ωστόσο, έχουν αναπτυχθεί συστήματα "ταύτισης φωνής" (voiceprints), χάρη στα οποία ένας Η/Υ μπορεί να αναγνωρίσει αυτόματα ότι στην τηλεφωνική συνδιάλεξη συμμετέχει το πρόσωπο Χ (αν βέβαια τα στοιχεία της φωνής του είναι ήδη καταχωρημένα στη βάση δεδομένων της υπηρεσίας) και να την καταγράψει για περαιτέρω επεξεργασία από ανθρώπους.

2. Δορυφορικές παρακολουθήσεις

Μικροκυματικά δίκτυα

Όταν το κόστος εγκατάστασης επίγειου καλωδίου είναι πολύ υψηλό (π.χ. όπως στην περίπτωση μιας μεγάλης χώρας όπως η Ρωσία ή μιας νησιωτικής όπως η Ελλάδα), πολλοί τηλεπικοινωνιακοί οργανισμοί επιλέγουν τη χρήση μικροκυματικών δικτύων (αντί για καλώδια) για τη μετάδοση των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων. Για παράδειγμα, η τηλεφωνική σύνδεση των Ψαρών με την υπόλοιπη Ελλάδα γίνεται μέσω κεραίας η οποία ενώνει το νησί με τη Χίο.

Λόγω της καμπυλότητας της Γης όμως, μόνο ένα μικρό ποσοστό της ισχύος του σήματος που στέλνεται από τα Ψαρά καταλήγει τελικά στην κεραία της Χίου. Το υπόλοιπο διαχέεται στο διάστημα όπου και "συλλαμβάνεται" από ειδικούς δορυφόρους. Ο πρώτος αμερικανικός δορυφόρος που κατασκευάστηκε για τον σκοπό αυτό ονομάστηκε CANYON και εκτοξεύτηκε το 1968. Η επιτυχία της αποστολής του ήταν τέτοια ώστε το πρόγραμμα πήρε μεγάλη έκταση και μέχρι το 1977 είχαν ήδη εκτοξευθεί επτά δορυφόροι. Το σύστημα αυτό εξακολουθεί να λειτουργεί μέχρι σήμερα, αλλά με άγνωστη επωνυμία (στο παρελθόν το CANYON, μετονομάστηκε σε CHALET όταν το όνομά του διέρρευσε στον τύπο, ενώ για τον ίδιο λόγο βαφτίστηκε αργότερα VORTEX και μετά MERCURY).

Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι για παρακολουθήσεις αυτής της μορφής ο δορυφόρος δεν πρέπει να βρίσκεται πάνω από την παρακολουθούμενη περιοχή, αλλά σε απόσταση 80 μοιρών από το γεωγραφικό μήκος της ελεγχόμενης έκτασης.

Ραδιοκύματα στα VHF και UHF

Παρακολουθούνται από ειδική κατηγορία δορυφόρων (RHYOLITE, AQUACADE) χάρη στους οποίους συγκεντρώνονται όλα τα μηνύματα σε κινητά τηλέφωνα, pagers, mobile data links και telemetry. Ο όγκος όμως αυτών των μηνυμάτων είναι τεράστιος και απ' ό,τι φαίνεται προτιμάται η παρακολούθηση μόνο των διεθνών συνδιαλέξεων, ενώ οι υπόλοιπες αγνοούνται, εκτός φυσικά αν υπάρχει ειδικός λόγος.

Παρακολουθήσεις όμως γίνονται και από επίγειες βάσεις. Για παράδειγμα, κατά τη δεκαετία του '70 η Βρετανική βάση του Αγίου Νικολάου στην Κύπρο παρακολουθούσε όλες τις ραδιοφωνικές επικοινωνίες (HF) Ελλάδος και Τουρκίας (άρα προφανώς γνώριζε εκ των προτέρων για τη συγκέντρωση και τις κινήσεις των τουρκικών στρατευμάτων πριν την εισβολή στην Κύπρο).

3. Δορυφορικές επικοινωνίες

Οι αναμεταδόσεις δορυφορικών σημάτων παρακολουθούνται από επίγειους σταθμούς. Εκτός των ΗΠΑ, στον χώρο αυτό δραστηριοποιούνται οι Ρώσοι (η υπηρεσία FAPSI με σταθμούς λήψης στην Κούβα και το Βιετνάμ), οι Γάλλοι (υπηρεσία DGSE με σταθμούς λήψης στη Γαλλική Γουιάνα, τη Νέα Καληδονία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) και οι Γερμανοί (υπηρεσία BND). Επίσης, οι Ελβετοί ανακοίνωσαν πρόσφατα πως σκοπεύουν και αυτοί να δημιουργήσουν δύο σταθμούς παρακολούθησης δορυφορικών επικοινωνιών!

4. Υποθαλάσσια καλώδια

Για πολλά χρόνια οι ειδικοί εκτιμούσαν ότι οι παρακολουθήσεις υποθαλάσσιων καλωδίων ήταν αδύνατες. Τον Οκτώβριο του 1971 όμως το αμερικανικό υποβρύχιο Halibut (το οποίο αργότερα παρασημοφορήθηκε για τη δράση του), τοποθέτησε το πρώτο σύστημα παρακολούθησης σε στρατιωτικό υποθαλάσσιο καλώδιο στη χερσόνησο της Καμτσάκας (Οχοτσχική Θάλασσα).

Αυτή η συσκευή παρακολούθησης ανακαλύφθηκε το 1982 από τους Σοβιετικούς και σήμερα βρίσκεται στο μουσείο της KGB στη Μόσχα. Οι ΗΠΑ πάντως συνεχίζουν αυτές τις δραστηριότητες μέχρι και σήμερα (στη Μεσόγειο και αλλού), ενώ δεν φαίνεται ότι υπάρχει άλλη χώρα με αντίστοιχες δυνατότητες.

5. Οπτικές ίνες

Λόγω της μετάδοσης φωτός, τα καλώδια οπτικών ινών δεν εκπέμπουν ακτινοβολία η οποία να επιτρέπει σε έναν τρίτο την παρακολούθηση των μεταδόσεων μέσα από αυτά. Οι ΗΠΑ έχουν δαπανήσει τεράστια ποσά, ερευνώντας αυτόν τον τομέα, αλλά απ' ό,τι φαίνεται δεν έχουν ακόμη δημιουργήσει κάποιο σύστημα παρακολούθησης.

6. Fax.

Όλες οι μεταδόσεις fax μπορούν να υποκλαπούν και να αναλυθούν με τα συστήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω. Ειδικά προγράμματα OCR "διαβάζουν" τα μηνύματα και επιλέγουν εκείνα που πρέπει να μελετηθούν από ανθρώπους.

Εξαιρούνται όμως τα χειρόγραφα fax για τα οποία δεν υπάρχει OCR και έτσι δεν παρακολουθούνται αυτόματα. Αν όμως υπάρχει ενδιαφέρον, τα μηνύματα ενός "υπόπτου" μπορούν να υποκλαπούν και να προωθηθούν σε έναν άνθρωπο ο οποίος φυσικά θα τα διαβάσει χωρίς πρόβλημα.

7. Internet

Ο τεράστιος όγκος μηνυμάτων και η αποκεντρωμένη δομή του Internet οδήγησαν πολλούς στο λανθασμένο συμπέρασμα ότι η παρακολούθηση του δικτύου δεν είναι δυνατή. Δυστυχώς όμως, η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική.

Η συντριπτική πλειοψηφία των μηνυμάτων μέσα στο Internet μεταδίδεται σε μορφή κειμένου (text) το οποίο μπορεί να αναλυθεί πολύ πιο γρήγορα και εύκολα απ' ό,τι οι επικοινωνίες φωνής. Έτσι, από τις αρχές της δεκαετίας του '90 αναπτύχθηκαν τα απαραίτητα συστήματα για τη συλλογή και ανάλυση όλων των επικοινωνιών οι οποίες λαμβάνουν χώρα μέσω του Internet.

Επειδή τα περισσότερα κυκλώματα Internet διοχετεύουν την κίνησή τους μέσω των ΗΠΑ είναι εφικτή η παρακολούθησή τους εντός του εδάφους της χώρας αυτής (π.χ. ένα email από την OTEnet ή τη Forthnet προς τη Φινλανδία ή την Ιταλία θα περάσει πιθανότατα από το έδαφος των ΗΠΑ όπου και είναι δυνατή η υποκλοπή του). Σύμφωνα με έναν παλαιό υπάλληλο της αμερικανικής NSA, το 1995 είχαν ήδη εγκατασταθεί σε εννέα εταιρείες Internet εντός των ΗΠΑ snifers για την παρακολούθηση όποιας διεθνούς κίνησης διαχειρίζονταν τα δίκτυά τους.

Για την εσωτερική κίνηση κάθε χώρας (π.χ. από OTEnet προς HOL) πρέπει να παρακολουθούνται οι εθνικοί διανομείς κίνησης (π.χ. το AIX το οποίο συνδέει όλους τους ελληνικούς προμηθευτές υπηρεσιών Internet). Αυτό φυσικά είναι πιο δύσκολο, παραμένει όμως πάντοτε μέσα στα όρια του εφικτού.

Τέλος οι ΗΠΑ παρακολουθούν το Usenet, ενώ συλλέγουν και αναλύουν περιοδικά όλο το περιεχόμενο του web.

8. Τροποποιημένα προϊόντα λογισμικού

Σύμφωνα με πολλούς ειδικούς, μεγάλες αμερικανικές εταιρείες λογισμικού διαθέτουν εκτός ΗΠΑ τροποποιημένες (μειωμένης ασφάλειας) εκδόσεις των προϊόντων τους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των Microsoft, Lotus και Netscape οι οποίες το 1995 συμφώνησαν να περιορίσουν τα κλειδιά ασφαλείας των προϊόντων e-mail που διέθεταν στη διεθνή αγορά.

Πιο διδακτική όμως απ' όλες είναι η περίπτωση της ελβετικής εταιρείας Crypto AG. Λόγω της ουδετερότητας της Ελβετίας, περισσότερες από 130 χώρες χρησιμοποιούσαν για δεκαετίες τα κρυπτογραφικά προϊόντα της Crypto AG, θεωρώντας τα ασφαλέστερα από εκείνα των μεγάλων δυνάμεων. Ωστόσο, όπως τελικά απεδείχθη, η Crypto AG είχε σχεδιάσει τις συσκευές της με τέτοιο τρόπο ώστε οι Αμερικανικές και οι Βρετανικές μυστικές υπηρεσίες να διαβάζουν χωρίς δυσκολία όσα μηνύματα είχαν κρυπτογραφηθεί με τον εξοπλισμό αυτό.

9. Τοπικές παρακολουθήσεις

Αν και το μεγαλύτερο μέρος των παρακολουθήσεων γίνεται μέσω της υποκλοπής σημάτων από απόσταση (δορυφόροι, κεραίες κ.λπ.) υπάρχουν περιπτώσεις που αυτό δεν είναι εφικτό. Τότε οι παρακολουθήσεις γίνονται με τη χρήση ειδικού εξοπλισμού εγκατεστημένου σε πρεσβείες ή άλλους χώρους με διπλωματική ασυλία, καθώς και από κινητές μονάδες.

Αυτές οι παρακολουθήσεις εκτελούνται τόσο με παραδοσιακούς τρόπους (π.χ. κοριοί) όσο και με συσκευές καταγραφής της διαχέουσας ακτινοβολίας. (Όταν γράφουμε κάτι στον Η/Υ μας, το πληκτρολόγιο εκπέμπει ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία η οποία μπορεί να μετρηθεί και να αναγνωριστεί η πηγή της, για παράδειγμα το πλήκτρο που πατήθηκε). Αν και υπάρχουν τρόποι να περιοριστεί αυτή η ακτινοβολία (πρότυπο TEMPEST), δεν φαίνεται ότι είναι εφικτό για κάποιον (και σίγουρα όχι για τον μέσο πολίτη) να αποτρέψει αυτή τη μορφή παρακολούθησης.

10. Dictionary computers

Καθώς αναπτύσσονται οι τηλεπικοινωνίες, ο αριθμός των μηνυμάτων που πρέπει να παρακολουθήσει ένα δίκτυο όπως το Echelon γίνεται όλο και μεγαλύτερος. Έτσι, οι υπηρεσίες ασφαλείας βασίζονται όλο και περισσότερο σε συσκευές γνωστές με το όνομα Dictionary computers για την αυτόματη παρακολούθηση γραπτών μηνυμάτων.

Το Dictionary computer είναι ένας Η/Υ στον οποίο έχει εγκατασταθεί μια εφαρμογή αναζήτησης "ύποπτων" ή "αξιοπρόσεκτων" (με βάση τα κριτήρια που έχει θέσει ο χειριστής του) μηνυμάτων. Ουσιαστικά πρόκειται για μια μηχανή αναζήτησης μηνυμάτων τα οποία περιέχουν συγκεκριμένες λέξεις ή συνδυασμούς λέξεων ή φράσεων και λειτουργεί με τρόπο ανάλογο των μηχανών αναζήτησης του Internet όπως το Google και το Altavista.

Συνήθως, από κάθε εκατομμύριο μηνυμάτων η εφαρμογή θα βρει περίπου 6.500 αξιοπρόσεκτα μηνύματα από τα οποία τα 1.000 θα κριθούν αξιόλογα. Από αυτά όμως μόνο τα 10, θα θεωρηθούν τελικά τόσο σημαντικά ώστε να προωθηθούν σε κάποιον άνθρωπο για περαιτέρω μελέτη.

Συμπεράσματα

Η κρατική και η οικονομική κατασκοπία, καθώς και η παρακολούθηση των εγκληματιών, αποτελούν αναγκαίες δραστηριότητες τις οποίες ο μέσος πολίτης δεν μπορεί παρά να αποδεχθεί, αν θέλει να ζει μέσα σε μια ευημερούσα κοινωνία και ένα κράτος δικαίου. Ωστόσο, η νέα τεχνολογία καθιστά για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας ορατό τον κίνδυνο της παρακολούθησης ολόκληρου του πληθυσμού μιας χώρας (ή και όλου του πλανήτη).

Όταν η Μόνικα Λεβίνσκυ ανακρίθηκε για τις σχέσεις της με τον τότε Πρόεδρο των ΗΠΑ, είδε με τρόμο να παρουσιάζονται μπροστά της ως αποδεικτικά στοιχεία ακόμη και μισογραμμένα email τα οποία είχε μετανιώσει και διέγραψε χωρίς να τα στείλει ποτέ! Για όσους δεν το γνωρίζουν, αυτού του είδους το περιστατικό δεν διαφέρει και πολύ από το έγκλημα σκέψης (though crime) που περιέγραψε κάποτε ο Όργουελ στο βιβλίο του "1984". Είσαι δηλαδή ένοχος όχι μόνο για αυτά που έκανες ή είπες, αλλά ακόμη και για ό,τι σκέφτεσαι.

Όσοι πιστεύουν ότι δεν έχουν τίποτε να κρύψουν, καλά θα κάνουν να μάθουν για την περιπέτεια του κ. Lawrence Lessig, καθηγητή του Harvard University ο οποίος είχε προταθεί ως τεχνικός σύμβουλος για την αντιμονοπωλιακή δίκη κατά της Microsoft και κατηγορήθηκε ως προκατειλημμένος επειδή σε κάποιο παλιό email του είχε συνδέσει την εγκατάσταση του Microsoft Internet Explorer στο PC του (μέχρι τότε χρησιμοποιούσε Netscape) με κάποιο τραγούδι το οποίο περιείχε τη φράση "sold my soul" (πούλησα την ψυχή μου).

Όταν το θέμα της επιλογής τεχνικού συμβούλου έφτασε στο δικαστήριο αναγνωρίστηκε τελικά ότι ο κ. Lessig δεν ήταν προκατειλημμένος κατά της Microsoft και τελικά δεν επελέγη για άλλο άσχετο λόγο. Αυτή η λεπτομέρεια όμως δεν έγινε ποτέ γνωστή στο ευρύ κοινό και εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πιστεύουν πλέον ότι απορρίφθηκε λόγω της μεροληπτικής στάσης του.

Καλό θα ήταν λοιπόν να σκεφθούμε πόσα πράγματα έχουμε γράψει και έχουμε κάνει (ή θα κάνουμε) στο δίκτυο τα οποία σε άλλες χρονικές στιγμές, σε άλλες καταστάσεις και από άλλους ανθρώπους μπορούν να παρερμηνευτούν και να μας προκαλέσουν άπειρες δυσκολίες και προβλήματα. Κανείς μας δεν είναι και δεν φαίνεται αθώος όταν όλη του η ζωή μπαίνει στο μικροσκόπιο από κάποιον τρίτο και καλά θα κάνουμε να αποτρέψουμε αυτόν τον κίνδυνο όσο είναι καιρός.

Γιώργος Επιτήδειος

Αποκτήστε μια δωρεάν συνδρομή στο InterBIZ

Επιστροφή στο Αρχείο ’ρθρων Παλαιών Τευχών
Επιστροφή στις Επιχειρηματικές Σελίδες