Ελεύθερο Λογισμικό (Free Software) και Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα (Open Source)
28/6/2002 (Ανθολόγιο από τις ομιλίες των Richard Stallman, Scott Collins και Matthias Ettrich.)
Γιώργος Επιτήδειος,  gepiti@gepiti.com

Στις 27 και 28 Ιουνίου 2002 το ΕΔΕΤ (Εθνικό Δίκτυο Ερευνας και Τεχνολογίας) πραγματοποίησε διημερίδα με αντικείμενο το Ελεύθερο Λογισμικό και το Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα. Στο κείμενο που ακολουθεί παρουσιάζονται τα σημαντικότερα μέρη της πολύ αξιόλογης ομιλίας του κύριου προσκεκλημένου κ. Richard Stallman (GNU project founder), αλλά και κάποιες παρατηρήσεις των επίσης εξαιρετικών κ.κ. Scott Collins (Principal Software Engineer του Mozilla Project) και Matthias Ettrich (Qt Head Developer για το KDE). Στην εκδήλωση συμμετείχε και ο κ. Mathieu Lacage (GNOME project), αλλά η ομιλία του είχε τεχνικό περιεχόμενο και δεν θα μας απασχολήσει εδώ.

Όλες οι ομιλίες πραγματοποιήθηκαν την πρώτη ημέρα της εκδήλωσης.

Η διαφορά μεταξύ Ελεύθερου Λογισμικού (Free Software) και Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα (Open Source)

Για τους οπαδούς του Open Source αυτό πρέπει να γίνεται διότι έτσι τα προγράμματα είναι πιο ασφαλή και σταθερά (ελέγχονται από περισσότερους ανθρώπους), ενώ παράλληλα είναι φθηνότερα, ενισχύοντας έτσι την οικονομική ανάπτυξη.

Οι οπαδοί του Free Software υπογραμμίζουν πως αν και τα παραπάνω επιχειρήματα είναι σωστά ο πραγματικός λόγος για τον οποίο πρέπει να μη χρησιμοποιούμε proprietary (κλειστό) λογισμικό είναι η διασφάλιση της ελευθερίας μας. Πρέπει να έχουμε πάντοτε τη δυνατότητα να ελέγξουμε και να αλλάξουμε ό,τι χρησιμοποιούμε. Να αποφασίζουμε λοιπόν εμείς για τις λειτουργίες του και όχι κάποιος άλλος.

Το Free Software λοιπόν είναι ανθρώπινο δικαίωμα, όχι οικονομική ή τεχνική απόφαση και επιλογή.

(Collins, Stallman)

Με άλλα λόγια (σε δική μου διατύπωση): Ακόμη κι αν το proprietary λογισμικό ήταν καλύτερης ποιότητας και απόδοσης εμείς δεν θα έπρεπε να το χρησιμοποιούμε. Η ελευθερία μας αξίζει περισσότερο.

Τα χαρακτηριστικά (Ελευθερίες) του Software

• Ελευθερία 0: Μπορείς να το τρέξεις όπου θέλεις (σε όσα και όποια μηχανήματα διαθέτεις)

• Ελευθερία 1: Μπορείς να δεις τις εσωτερικές λειτουργίες του (πηγαίος κώδικας) και να τις αλλάξεις.

• Ελευθερία 2: Μπορείς να το διανείμεις όπου θέλεις.

• Ελευθερία 3: Μπορείς να διανείμεις τις τροποποιήσεις που έκανες όπου θέλεις

Το proprietary λογισμικό (π.χ. Windows, Office κ.λπ.) μας παρέχει (συνήθως) μόνο την Ελευθερία 0 και ακόμη και αυτή βρίσκεται πλέον υπό αμφισβήτηση (π.χ. η τιμολογιακή πολιτική της Microsoft για pay per use αντί για αγορά μια κι' έξω), ενώ οι νέες προτάσεις ελέγχου και χρέωσης των εταιρειών λογισμικού είναι ακόμη πιο περιοριστικές. Αν υπήρχαν και ελευθερίες υπό το μηδέν σίγουρα κάποια στιγμή θα μας τις στερούσαν και αυτές.

(Collins, Stallman)

Η γέννηση της έμπνευσης του ελεύθερου λογισμικού

Το λειτουργικό σύστημα του παλιού εκτυπωτή ήταν γνωστό στο MIT και το είχαν τροποποιήσει έτσι ώστε να ενημερώνει τον χρήστη αν πραγματοποιήθηκε η εκτύπωση ή αν υπήρξε κάποιο πρόβλημα. Ο νέος όμως είχε proprietary λογισμικό που η εταιρεία αρνήθηκε να δώσει.

Ο κ. Stallman επισκέφθηκε το πανεπιστήμιο του Stanford όπου κάποιος είχε το λογισμικό και ζήτησε ένα αντίγραφο. Του το αρνήθηκαν όμως γιατί είχαν υπογράψει Non Disclosure Agreement.

Για τον Stallman εκείνη ήταν η στιγμή της "αφύπνισης". Όπως λέει χαρακτηριστικά: "Όταν λαμβάνεις και χρησιμοποιείς proprietary λογισμικό υπογράφεις μια λευκή επιταγή που λέει "Παρότι θα έχει την ανάγκη μου, δεν θα βοηθήσω τον ..." όπου το κενό θα συμπληρωθεί με ένα ή χιλιάδες ονόματα, ανάλογα με τις περιστάσεις."

Η "παλιά" ηθική (και όλες οι μεγάλες θρησκείες) μας ενθάρρυναν να μοιραζόμαστε. Η νέα μας επιβάλλει μόνο ό,τι συμφέρει τις μεγάλες και ισχυρές εταιρείες.

(Stallman)

Η οικονομική διάσταση της χρήσης ελεύθερου λογισμικού

Αντίθετα, με το ελεύθερο λογισμικό (και με το λογισμικό ανοικτού κώδικα, αφού τεχνικά μιλάμε για το ίδιο πράγμα) κάθε χρήστης μπορεί να ζητήσει τροποποιήσεις από οποιονδήποτε εταιρεία (όχι μόνο από τον κατασκευαστή) και να επιλέξει την καλύτερη και την φθηνότερη λύση. Το λογισμικό είναι επίσης πιο ασφαλές και σταθερό μια και είναι γνωστό σε πολλούς, άρα υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να βρεθούν και να διορθωθούν τα όποια προβλήματα.

Τέλος, στο ελεύθερο λογισμικό ο χρήστης δεν είναι ξένος προς την εφαρμογή. Αποτελεί μέρος της και επηρεάζει άμεσα την εξέλιξή της, αυξάνοντας έτσι τη λειτουργικότητά της.

(Collins, Stallman)

Ο νόμος υποτάσσεται στην υπηρεσία του κέρδους των μεγάλων και ισχυρών

• Στη Σ.Ε. (Σοβιετική Ένωση) είχαν φρουρούς στα φωτοτυπικά - Εδώ προσπαθούν να ενσωματώσουν αυτόματα συστήματα ελέγχου στους Η/Υ μας (που φυσικά δεν θα μπορούμε να ελέγξουμε αν περιορίζονται μόνο στην απαγόρευση αντιγραφής copyrighted υλικού ή αν κάνουν και άλλα πράγματα, όπως λογοκρισία και επηρεασμό της κοινής γνώμης).

• Στη Σ.Ε. είχαν θεσμοθετηθεί ποινές για όσους διένειμαν πληροφορίες χωρίς έγκριση. - Το ίδιο και εδώ.

• Στη Σ.Ε. χρησιμοποιούσαν και αντάμειβαν πληροφοριοδότες - Το ίδιο και εδώ.

• Στη Σ.Ε. εφήρμοζαν τη συλλογική ευθύνη για να αστυνομεύει ο ένας πολίτης τον άλλον ("Είσαι υπεύθυνος για ό,τι κάνει η ομάδα σου"). - Το ίδιο και εδώ.

• Στη Σ.Ε. χρησιμοποιούσαν αφειδώς προπαγανδιστικές τεχνικές. - Το ίδιο και εδώ. ("Say yes to licencing").

Η ηθική που υπαγορεύουν (προς όφελος της τσέπης τους φυσικά) οι εταιρείες λογισμικού (αλλά και πολλοί παραγωγοί περιεχομένου) είναι η ηθική της απόκρυψης και του ατομισμού. Αυτό δεν πρέπει να το δεχθούμε.

(Stallman)

Το εύρος της free software community

(Stallman)

Γιατί κάποιος συμμετέχει εθελοντικά σε ένα free software project

• Χρειάζεται λογισμικό που δεν υπάρχει (ή νέα χαρακτηριστικά σε κάποιο υπάρχον λογισμικό)

• Θέλει να ενισχύσει την ελευθερία των χρηστών (πολιτικά κίνητρα)

• Για διασκέδαση

• Για γνωριμίες με άλλους προγραμματιστές

• Για προσωπική ικανοποίηση (έφτιαξα κάτι που χρησιμοποιούν χιλιάδες άλλοι)

• Για να αποκτήσει φήμη ως καλός προγραμματιστής.

• Από ευγνωμοσύνη (χρησιμοποιεί ελεύθερο λογισμικό και θέλει και εκείνος να βοηθήσει άλλους)

• Για να αποκτήσει νέες γνώσεις και εμπειρίες

(Stallman, Ettrich)

Τι είναι το GNU

Προσοχή όμως! Ό,τι τρέχει πάνω σε GNU/Linux δεν είναι απαραίτητα ελεύθερο λογισμικό. Για παράδειγμα, πολλοί drivers είναι proprietary. Τους δίνουν μεν δωρεάν, αλλά δεν είναι διαθέσιμος ο κώδικάς τους.

(Stallman)

Πόσο σημαντικό είναι το GNU project

(Stallman)

Το free software δεν αφορά μόνο τους Η/Υ

(Stallman)

Όχι στο trusted computing

(Stallman)

Όχι στις πατέντες για προϊόντα λογισμικού

(Stallman, Collins, Ettrich, Lacage)

Επίλογος

Γιώργος Επιτήδειος

Αποκτήστε μια δωρεάν συνδρομή στο InterBIZ

Επιστροφή στο Αρχείο ’ρθρων Παλαιών Τευχών
Επιστροφή στις Επιχειρηματικές Σελίδες

© 2005 Γιώργος Επιτήδειος
Υποδείξεις, Ερωτήσεις, Σχόλια στην διεύθυνση gepiti@gepiti.com