Παρουσίαση της έκθεσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το Echelon
29/6/2001 (Μια και ελάχιστοι θα διαβάσουν και τις 113 σελίδες αυτού του πολύ ενδιαφέροντος κειμένου σας παρουσιάζω εδώ μια περίληψη των κυριοτέρων σημείων του. Ολόκληρη η έκθεση είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση http://www.europarl.eu.int/tempcom/echelon/pdf/prechelon_en.pdf) Γιώργος Επιτήδειος,  gepiti@gepiti.com

Λίγα γενικά λόγια για το ECHELON

1. Το ECHELON υπάρχει! Μέχρι σήμερα κανείς δεν μπορούσε να μιλήσει με ακρίβεια γι' αυτό το κατασκοπευτικό δίκτυο και πολλοί το αντιμετώπιζαν ως μια αναπόδεικτη θεωρία. Μετά όμως από την ολοκλήρωση των εργασιών της Temporary Committee on the ECHELON Interception System είμαστε πλέον βέβαιοι για την ύπαρξη και λειτουργία του.

2. Αν και δεν είναι τόσο εκτεταμένο όσο υποστηρίζουν μερικοί, το ECHELON διαθέτει εξαιρετικά εκτεταμένη υποδομή λήψης τηλεπικοινωνιακών σημάτων.

3. Το ECHELON δεν ασχολείται αποκλειστικά με στρατιωτικές κατασκοπευτικές δραστηριότητες. Από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του, πριν από 50 περίπου χρόνια, μέχρι σήμερα στόχος του ήταν πάντοτε η παρακολούθηση όχι μόνο των στρατιωτικών, αλλά και των προσωπικών (ιδιωτικών) και των εμπορικών επικοινωνιών.

Τεχνικά χαρακτηριστικά

1. Λόγω της δημιουργίας εγχώριων και ευρωπαϊκών Internet Exchanges, οι ΗΠΑ παρακολουθούν σήμερα πολύ μικρότερο μέρος όσων επικοινωνιών πραγματοποιούνται μέσω Internet απ' ό,τι στο παρελθόν.

2. Τα ιπτάμενα ραντάρ (AWACS) δεν διαθέτουν δυνατότητες παρακολούθησης τηλεπικοινωνιών. Δυνατότητες υποκλοπής στρατιωτικών επικοινωνιών υπάρχουν όμως στα αεροσκάφη EP-3 (Σημείωση: Τέτοιου τύπου ήταν και το κατασκοπευτικό αεροπλάνο για το οποίο δημιουργήθηκε πρόσφατα διπλωματικό επεισόδιο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας).

3. Λόγω της ανάπτυξης καλωδιακών δικτύων οπτικών ινών, σήμερα το ποσοστό των παγκόσμιων τηλεπικοινωνιών το οποίο μεταδίδεται μέσω δορυφόρου (και καθίσταται ευάλωτο σε υποκλοπές) είναι πολύ μικρότερο απ' ό,τι στο παρελθόν. Επίσης η ποιότητα του δορυφορικού σήματος είναι αρκετά χαμηλή και δυσκολεύει την παρακολούθηση και την ανάλυση των κλήσεων.

4. Ο όγκος των παγκόσμιων επικοινωνιών είναι πολύ μεγάλος για να αναλυθεί όλος. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι κατά το έτος 2000 από τα 10 εκατομμύρια διεθνών κλήσεων που πραγματοποιούνται κάθε ημέρα στη Γερμανία οι αρμόδιες υπηρεσίες ήλεγχαν καθημερινά μόνο το 10% (75.000) των 800.000 δορυφορικών κλήσεων, απομονώνοντας για περαιτέρω μελέτη κατά μέσο όρο 5 μηνύματα την ημέρα.

5. Επειδή παρατηρώντας απλώς τη γωνία κλήσης μιας παραβολικής κεραίας είναι δυνατόν να καταλάβουμε προς ποιον δορυφόρο είναι στραμμένη, οι περισσότερες από όσες κεραίες χρησιμοποιούνται για παρακολουθήσεις καλύπτονται μέσα σε ειδικές κατασκευές (radomes). Η διάμετρος των κεραιών αυτών μπορεί να είναι από 15 έως 18 μέτρα. Για καλύτερα αποτελέσματα όμως οι κατασκοπευτικές υπηρεσίες χρησιμοποιούν πάντοτε κεραίες με τη μέγιστη διάμετρο.

6. Οι τεχνολογίες για τις οποίες υπάρχει ενδιαφέρον και παρακολουθούνται στενά μέσω του ECHELON είναι κυρίως οι: biotechnology, genetic technology, medical technology, environmental technology, high-performance computers, software, optoelectronics, image sensing and signalling systems, data storage systems, industrial ceramics, high-performance alloys και nanotechnology. Η παραπάνω λίστα φυσικά δεν είναι πλήρης και μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνο, ανάλογα με τις εξελίξεις.

7. Τα τμήματα μιας επιχείρησης τα οποία ενδιαφέρουν περισσότερο τις κατασκοπευτικές υπηρεσίες είναι εκείνα που ασχολούνται με: Έρευνα και ανάπτυξη, προμήθειες, προσωπικό, παραγωγή, διανομή, πωλήσεις, marketing και χρηματοδότηση. Συνήθως, η αξία αυτών των πληροφοριών δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή από τις επιχειρήσεις και το προσωπικό τους με αποτέλεσμα συχνά να φυλάσσονται πλημμελώς.

8. Επειδή τα εμπορικά μυστικά συνήθως δεν κυκλοφορούν έξω από τα γραφεία των μεγάλων επιχειρήσεων συνήθως αυτά αποκαλύπτονται από επικοινωνίες όπως:

   • Videoconferencing μεταξύ στελεχών πολυεθνικών επιχειρήσεων

   • Διαβουλεύσεις πωλητών και αντιπροσώπων προς τα κεντρικά γραφεία τους κατά την πορεία σημαντικών διαπραγματεύσεων.

   • Υποκλοπή όσων συγκεντρωτικών στοιχείων ανταλλάσσονται μεταξύ των υποκαταστημάτων και των αντιπροσωπειών με τα κεντρικά τους (ιδιαίτερα όταν αυτά βρίσκονται σε άλλες χώρες).

Κατασκοπευτικά θέματα

1. Αν και υπάρχουν πολλές ενδείξεις, δεν κατέστη δυνατόν να αποδειχθούν περιστατικά χρήσης του ECHELON για οικονομική κατασκοπία. (Αξιωματούχοι των ΗΠΑ ισχυρίζονται πάντως ότι παρακολουθούν μόνο περιπτώσεις δωροδοκίας ξένων αξιωματούχων από ανταγωνιστές αμερικανικών εταιρειών.) Η έκθεση πάντως (σελ. 88-92) περιλαμβάνει αρκετά παραδείγματα που αξίζει να μελετηθούν. (Π.χ. κατασκοπία σε βάρος γερμανικής εταιρείας, αντιγραφή της τεχνολογίας της και υποβολή πατέντας από αμερικανική εταιρεία πριν από τους γερμανούς εφευρέτες!)

2. Οι ιδιωτικές εγχώριες επικοινωνίες παρακολουθούνται στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες (Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία, Σουηδία, Ισπανία). Στην Ελλάδα παρακολουθούνται μόνο οι επικοινωνίες μεταξύ κρατικών φορέων, καθώς και εκείνες με το εξωτερικό. Η μόνη χώρα της Ε.Ε. η οποία δεν παρακολουθεί ούτε αυτές τις επικοινωνίες είναι το Λουξεμβούργο.

3. Απ' ό,τι φαίνεται, μεταξύ των σημαντικότερων στόχων παρακολούθησης των ΗΠΑ είναι η Greenpeace (π.χ. οι επικοινωνίες των πλοίων της με τα κεντρικά γραφεία), ενώ στα αρχεία της NSA υπήρχαν καταχωρημένες πάνω από 1.000 σελίδες με πληροφορίες για την πριγκίπισσα Diana λόγω της αντιαμερικάνικής (!) θέσης της ενάντια στην παραγωγή και χρήση ναρκών.

4. Το ECHELON δεν αποτελεί τον μόνο οργανισμό οικονομικής κατασκοπίας. Σύμφωνα με έρευνα της Ernest Young, το 39% της βιομηχανικής κατασκοπίας πραγματοποιείται από ανταγωνιστικές εταιρείες, το 19% από πελάτες (!), το 9% από προμηθευτές και μόνο το 7% από μυστικές υπηρεσίες. Υπάρχουν πάντως πολλές εταιρείες που εξειδικεύονται στη βιομηχανική κατασκοπία και τα τελευταία χρόνια ο αριθμός τους αυξάνεται συνεχώς.

Νομικά Θέματα

1. Όπως κάθε χώρα έτσι και οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν νομοθετικό πλαίσιο το οποίο να προστατεύει του πολίτες άλλων χωρών από τις κατασκοπευτικές τους δραστηριότητες. Υπάρχει λοιπόν ένα νομικό κενό και οι κάτοικοι του πλανήτη μας βρίσκονται στο έλεος των αποφάσεων κάθε μυστικής υπηρεσίας εκτός από εκείνη της χώρας τους.

2. Έχει γίνει πλέον κατανοητό από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς ότι η ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου δεν είναι δυνατή χωρίς τη χρήση ισχυρών κρυπτογραφικών μεθόδων από ιδιώτες. Γι' αυτό, ακόμη και χώρες ιδιαίτερα εχθρικές προς την ιδιωτική κρυπτογραφία όπως η Γαλλία και οι ΗΠΑ έχουν αρχίσει να αναθεωρούν τις πολιτικές τους σχετικά με το θέμα αυτό.

Προτάσεις των μελών της επιτροπής

1. Όλα τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου πρέπει να κρυπτογραφούνται. Κατά τους συντάκτες της έκθεσης "η αποστολή ακωδικοποίητου email ισοδυναμεί με την ταχυδρόμηση επιστολής χωρίς φάκελο".

2. Η Ευρώπη πρέπει να εναρμονίσει όλες τις εθνικές νομοθεσίες προστασίας του ιδιωτικού απορρήτου, λαμβάνοντας ως βάση τις διατάξεις της χώρας μέλους με το αυστηρότερο δίκαιο.

3. Επειδή η Γερμανία και η Μ. Βρετανία παρέχουν στις ΗΠΑ εγκαταστάσεις για κατασκοπευτικές δραστηριότητες πρέπει να ελέγξουν ότι αυτές λειτουργούν χωρίς να παραβιάζουν τις αποφάσεις του ECHR (European Court of Human Rights).

4. Ο κοινός ευρωπαϊκός στρατός χρειάζεται το δικό του σύστημα συλλογής και προστασίας πληροφοριών. Έτσι, η δημιουργία του οδηγεί υποχρεωτικά την Ευρώπη προς την ανάπτυξη ενιαίας συλλογικής δράσης σε αυτούς τους τομείς.

Σχόλια του InterBIZ

Όπως παρατηρούν με αρκετή δόση ειρωνείας οι συντάκτες της έκθεσης: "τυπικά οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν αποικίες". Έτσι υποχρεωτικά βασίζονται σε άλλες χώρες (Μ. Βρετανία, Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία, Καναδάς) για τη λειτουργία αυτού του δικτύου παρακολούθησης επικοινωνιών (κυρίως δορυφορικών). Στην έκθεση μάλιστα (σελ. 44, 45) περιλαμβάνονται μερικοί πολύ ενδιαφέροντες χάρτες μέσα από τους οποίους εξηγείται παραστατικά πώς η εξέλιξη της δορυφορικής τεχνολογίας υποχρέωσε τις ΗΠΑ να αυξήσουν τον αριθμό των σταθμών παρακολούθησης και καθόρισε τη γεωγραφική κατανομή τους.

Επίσης, σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, αυτή η επέκταση των σταθμών υποδηλώνει ότι στόχος του δημιουργού τους είναι η παρακολούθηση του συνόλου των παγκόσμιων τηλεπικοινωνιών. Φαίνεται λοιπόν ότι αν και στις, παλιές και αγαπημένες, ταινίες του James Bond, η παγκόσμια κυριαρχία ήταν στόχος παρανοϊκών κακών ή πολυεθνικών οργανώσεων όπως η τρομερή SPECTRE (Special Executive for Counterintelligence, Terrorism, Revenge and Extortion), σήμερα ο ρόλος αυτός έχει δυστυχώς αναληφθεί από τις εθνικές κυβερνήσεις με προεξάρχουσα εκείνη της παγκόσμιας υπερδύναμης. Και δυστυχώς η ισχύς των νέων υποψήφιων κυρίαρχων είναι τόσο μεγάλη ώστε κανένας ήρωας δεν μπορεί να την υπερνικήσει μόνος του όσο ικανός, τυχερός ή ωραίος είναι (για να θυμηθούμε τα γνωστότερα πλεονεκτήματα του James).

Απαιτείται λοιπόν η συμμετοχή και η αντίσταση όλων μας ώστε να αποτρέψουμε τη δημιουργία ενός μεγάλου αδερφού ο οποίος (αντιγράφοντας περισσότερο τον Ray Bradbury στο Fahrenheit 451 παρά τον George Orwell στο 1984) δεν θα αποτελεί προϊόν δικτατορίας και εμφυλίου πολέμου, αλλά τις αδιαφορίας των πολιτών χωρών με δημοκρατικό καθεστώς. Θα ολοκληρώσουμε λοιπόν αυτή τη σύντομη παρουσίαση επαναλαμβάνοντας την έκκληση των μελών της επιτροπής για την ενθάρρυνση της χρήσης λογισμικού open source (π.χ. GNU ή Linux) μια και μας προσφέρει μεγαλύτερα εχέγγυα ασφαλείας και μυστικότητας από τα ευρύτατα διαδεδομένα (και ελεγχόμενα από τις αμερικανικές αρχές) Windows.

Go Open Source λοιπόν. Η υιοθέτηση αυτών των τεχνολογιών είναι ίσως λίγο πιο δύσκολη απ' ό,τι έχουμε συνηθίσει μέχρι σήμερα, αλλά η ελευθερία και η προστασία της ιδιωτικής μας ζωής αξίζουν σίγουρα τον κόπο.

Προσθήκη 27/9/2001

Γιώργος Επιτήδειος



Αποκτήστε μια δωρεάν συνδρομή στο InterBIZ

Επιστροφή στο Αρχείο ’ρθρων Παλαιών Τευχών
Επιστροφή στις Επιχειρηματικές Σελίδες

© 2005 Γιώργος Επιτήδειος
Υποδείξεις, Ερωτήσεις, Σχόλια στην διεύθυνση gepiti@gepiti.com