Πώς βλέπει ο τύπος το Internet

Ο ’γγλος ζητάει πριν πεθάνει να στείλει ένα τελευταίο συλλυπητήριο τηλεγράφημα στην οικογένεια της πριγκίπισσας Νταϊάνας. Πράγματι, οδηγούν τους τέσσερις αιχμαλώτους στο τοπικό τηλεγραφείο, ο ’γγλος στέλνει το τηλεγράφημα και μετά τον σκοτώνουν.

Ο Γάλλος ζητάει να δει για τελευταία φορά τον τελικό του τελευταίου παγκοσμίου κυπέλλου στον οποίο η Γαλλία ανακηρύχθηκε πρωταθλήτρια κόσμου. Του φέρνουν μια τηλεόραση και ένα video, βλέπει τον αγώνα μαζί με τους άλλους δύο μελλοθανάτους και στη συνέχεια τον σκοτώνουν και αυτόν.

Μετά έρχεται η σειρά του Αμερικανού. Τον ρωτούν ποια είναι η τελευταία του επιθυμία και αυτός απαντάει: "Να δώσω μια τελευταία διάλεξη για τον τρόπο με τον οποίο το Internet θα αλλάξει τη ζωή και την κοινωνία μας."

Μόλις το ακούει αυτό ο Έλληνας πετάγεται αμέσως όρθιος και αρχίζει να φωνάζει: "Σας παρακαλώ, ικανοποιήστε τη δικιά μου επιθυμία πρώτη. Είναι μεγάλη ανάγκη. Θέλω να με εκτελέσετε τώρα αμέσως!"

"Μα γιατί, ρώτησαν απορημένοι οι εκτελεστές. Δεν θέλεις να ζήσεις μερικές ώρες παραπάνω; Όχι, απάντησε ο Έλληνας, προτιμώ να πεθάνω τώρα αμέσως παρά να ακούσω άλλη μια διάλεξη για το Internet και τους τρόπους που θα αλλάξει τη ζωή μας!"

Νομίζω πως το παραπάνω ανέκδοτο (δική μου διασκευή ενός παλαιότερου όπου ένας Αμερικάνος ζητάει να εκτελεστεί πρώτος για να γλιτώσει άλλη μια διάλεξη για το Γιαπωνέζικο management) δείχνει καθαρά πόσο πολλοί είναι εκείνοι που έχουν προσπαθήσει να περιγράψουν το Internet. Να εξηγήσουν στον κόσμο τι είναι, πως λειτουργεί και με ποιο τρόπο πρέπει να το χρησιμοποιήσουμε.

Δεν είναι λοιπόν παράδοξο που πρόσφατα διάβασα στη Journal of Communication (Spring 1998/ Vol. 48/ No. 2) μια ανάλυση των αναλύσεων. Δηλαδή, μια μελέτη πάνω στον τρόπο με τον οποίο ο περιοδικός τύπος των ΗΠΑ παρουσιάζει το Internet.

Σύμφωνα με την έρευνα, οι παρουσιάσεις του διαδικτύου χωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες:

1. Θα τρώμε όλοι με χρυσά κουτάλια (trickle-down)

Τα περισσότερα άρθρα ανήκαν σ’ αυτή την κατηγορία. Οι συγγραφείς τους υποστηρίζουν πως το Internet αλλάζει την κοινωνία προς το καλύτερο, αυξάνει την παραγωγικότητα και ενισχύει την οικονομία. Τονίζουν επίσης πως όσο πιο παραγωγικές και κερδοφόρες είναι οι επιχειρήσεις τόσο μεγαλύτερη θα είναι η δυνατότητά τους να δίνουν υψηλούς μισθούς και να προσλαμβάνουν προσωπικό μειώνοντας την ανεργία. Με άλλα λόγια, υποστηρίζουν πως η ευνοϊκή επίδραση του Internet στις επιχειρήσεις θα διαχυθεί (trickle-down) και στα άλλα στρώματα της οικονομίας.

Η κύρια πηγή πληροφοριών που χρησιμοποίησαν οι συντάκτες των άρθρων αυτών ήταν άτομα που ασχολούνται επαγγελματικά με το Intenet και εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα. Απηχούσαν λοιπόν τις απόψεις των δυναμικών επιχειρήσεων που βλέπουν θετικά το δίκτυο και προσβλέπουν σε μεγάλα οφέλη από τη χρήση του.

2. Των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν (new rules)

Τα άρθρα αυτής της κατηγορίας έδιναν μεγάλη έμφαση στην ανάγκη προσαρμογής επιχειρήσεων και ιδιωτών στις αλλαγές που φέρνει στην οικονομία το Internet. Οι συγγραφείς τους διακατέχονται από το άγχος της αλλαγής και τον φόβο ότι οι νέες εξελίξεις μπορεί να τους βρουν απροετοίμαστους.

Τα ανήσυχα έως τρομοκρατημένα αυτά άρθρα απηχούν ξεκάθαρα τους φόβους και τις ανησυχίες των ανθρώπων που συμβουλεύτηκαν οι συντάκτες τους. Το 96% όσων μίλησαν στους αρθρογράφους ήταν επιχειρηματίες ή στελέχη επιχειρήσεων. Η συντριπτική πλειοψηφία τους όμως (78%) ήταν ξένη προς το Internet. Περιέγραφε λοιπόν κάτι σχεδόν άγνωστο και τους φόβους της επιχειρηματικής κοινότητας γι’ αυτό.

3. Βοηθήστε να μην πεινάσουμε (social good)

Οι συγγραφείς των άρθρων αυτών υποστήριζαν πως το Internet μπορεί μεν να επηρεάσει θετικά την οικονομία και την κοινωνία αλλά μόνο αν παρέμβει το κράτος και φροντίσει γι’ αυτό. Διαφορετικά το μεγάλο ψάρι θα φαει το μικρό και ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας θα περιοριστεί στον ρόλο του πληροφοριακού προλεταριάτου εξαρτημένο απόλυτα από τις αποφάσεις των ισχυρών και την ελεημοσύνη της κρατικής πρόνοιας.

Για να υποστηρίξουν την άποψη αυτή οι συγγραφείς των άρθρων απέφυγαν μιλήσουν με εκπροσώπους του επιχειρηματικού κόσμου (στα κείμενά τους δεν αναφέρεται ούτε ένας) και βασίστηκαν κυρίως στην ακαδημαϊκή κοινότητα. Επίσης, χρησιμοποίησαν λιγότερο απ’ όλες τις άλλες κατηγορίες τη γνώμη ειδικών (μόνο 6% των πηγών τους ήταν άνθρωποι που ασχολούνται επαγγελματικά με το Internet).

4. ’λλος ένας τρόπος να στερήσουν το φαί των παιδιών μας (trickle-up)

Για τα άρθρα αυτά, το Internet αντί να θεωρείται εξέλιξη που θα δημιουργήσει πλούτο για όλα τα στρώματα του πληθυσμού (trickle-down) είναι ένα ακόμη όχημα εκμετάλλευσης που θα κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους (trickle-up). Οι συγγραφείς τους βλέπουν με μεγάλη δυσπιστία το δίκτυο και θεωρούν πως ο αδίστακτος ανταγωνισμός που επικρατεί εκεί θα ενισχύσει την εξουσία και των πλούτο των επιχειρήσεων και των τεχνοκρατών σε βάρος της πλειοψηφίας του πληθυσμού που, αποκλεισμένη από τα κέντρα εξουσίας και τα οφέλη του δικτύου, θα αναγκαστεί να προσαρμοστεί σε εξελίξεις οι οποίες θα γίνονται ερήμην της.

Αυτή η κατηγορία άρθρων είχε τη μεγαλύτερη ποικιλία πηγών. Οι συγγραφείς συμβουλεύτηκαν επιχειρηματίες, ακαδημαϊκούς, ειδικούς των μέσων ενημέρωσης, στελέχη του δημόσιου τομέα, πολιτικούς και απλούς πολίτες χωρίς καμία από τις πηγές τους να ξεχωρίζει σε βαρύτητα (αριθμός παραπομπών ή προβολή αυτών) έναντι των άλλων.

Τι συμπέρασμα βγαίνει απ’ όλα αυτά; Μα φυσικά ότι το περιεχόμενο του κάθε άρθρου καθορίστηκε πριν ακόμη από τη συγγραφή του όταν ο αρθρογράφος επέλεξε, με βάση τις δικές του ιδέες και προτιμήσεις, τους ανθρώπους με τους οποίους θα μιλήσει.

Όσο για μας τους αναγνώστες, στο χέρι μας είναι να αποφασίσουμε αν θα επιλέξουμε μια από τις 4 υπεραπλουστευμένες περιγραφές που δημιούργησε ο τύπος για μας ή αν θα δημιουργήσουμε τη δική μας, πιο περίπλοκη ίσως αλλά σίγουρα πιο πραγματική, εικόνα.

Γιώργος Επιτήδειος

Αποκτήστε μια δωρεάν συνδρομή στο InterBIZ

Επιστροφή στο Αρχείο ’ρθρων Παλαιών Τευχών
Επιστροφή στις Επιχειρηματικές Σελίδες

Copyright 1998, 1999, 2000 Γιώργος Επιτήδειος
Υποδείξεις, Ερωτήσεις, Σχόλια στην διεύθυνση gepiti@gepiti.com