Το παρόν και το μέλλον του Web

Ευτυχώς για μένα όμως η συλλογή του Autoworld φρόντισε να με μου υπενθυμίσει πως η απλότητα όχι μόνο έχει τη δική της ομορφιά, αλλά είναι και πολύ δημοκρατική, κάνοντας προσιτές στον απλό άνθρωπο ακόμη και τις πιο εξωτικές εφευρέσεις. Οι υπεύθυνοι του μουσείου είχαν την εξαιρετική ιδέα να τοποθετήσουν στον ίδιο χώρο με τα αυτοκίνητα και μια μικρή συλλογή από πολύ όμορφες παλαιές άμαξες. Συγκρίνοντας λοιπόν τη σχεδίαση των αμαξιών αυτών με τα παλαιότερα αυτοκίνητα του μουσείου, παρατήρησα πως οι μεταξύ τους σχεδιαστικές ομοιότητές ήταν εκπληκτικές.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μου, χρειάστηκε τουλάχιστον μια εικοσαετία για να πάψουν τα αυτοκίνητα να μοιάζουν καταπληκτικά με άμαξες και τουλάχιστον άλλα τόσα χρόνια μέχρι να καθιερωθεί το στυλ το οποίο (με διάφορες τροποποιήσεις) μας συντροφεύει μέχρι τις μέρες μας.

Το γεγονός αυτό δεν θα έπρεπε φυσικά να μου προκαλεί έκπληξη (ακόμη και ο Γουτεμβέργιος τύπωνε τα βιβλία του με τέτοιο τρόπο ώστε να μοιάζουν με χειρόγραφα). Νομίζω όμως πως μπορεί να μας διδάξει πολλά πράγματα για το παρόν και το μέλλον του Web. Σας προτείνω λοιπόν να διαβάσετε τον παρακάτω συγκριτικό κατάλογο στον οποίο παρατίθεται η εξέλιξη του αυτοκινήτου και οι αντίστοιχες μεταβολές που προβλέπω πως θα συμβούν (ή συμβαίνουν ήδη) στο χώρο του Web.

1. Η εποχή των πρωτοπόρων

Αυτοκίνητο: Ακριβό μέσο που απευθύνεται σε λίγους (τους πλούσιους που μέχρι τώρα χρησιμοποιούσαν άμαξες) και προσπαθεί να ικανοποιήσει τα γούστα και τις συνήθειές τους.

Web: Εξειδικευμένο μέσο (ακριβό σε χρόνο και προσπάθεια) που απευθύνεται σε λίγους ("κομπιουτεράδες") και προσπαθεί να μοιάσει σε ό,τι έχουν συνηθίσει (στα ειδικά προγράμματα που χρησιμοποιούν στο PC τους)

2. Εποχή της πρώτης ακμής

Αυτοκίνητο: Μαζική παραγωγή φτηνών μοντέλων τα οποία προσπαθούν να μοιάσουν με τις παλαιότερες πιο πολυτελείς κατασκευές (μεγάλα φτερά, ψηλό κουβούκλιο κ.λπ.).

Web: Παραγωγή εκατομμυρίων web sites τα οποία προσπαθούν να προσομοιώσουν τις εξειδικευμένες εφαρμογές χάρη σε διάφορα στολίδια (ειδικά εφέ, περίεργη σχεδίαση, πρωτότυπο user interface κ.λπ.).

3. Εποχή της μαζικότητας

Αυτοκίνητο: Εκατομμύρια "κοινοί"άνθρωποι θέλουν να γίνουν κάτοχοι ενός αυτοκινήτου. Επειδή όμως δεν θέλουν να ακολουθήσουν μακροχρόνια εκπαιδευτικά προγράμματα (π.χ. μηχανολογία) τα μηχανικά μέρη κρύβονται από τον χρήστη και γίνονται πιο ανθεκτικά. Επίσης, όλα τα μοντέλα αποκτούν τα ίδια (μειωμένα σε αριθμό) χειριστήρια για να μπορεί εύκολα ο χρήστης ενός μοντέλου να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε άλλο.

Web: Εκατομμύρια άνθρωποι χωρίς ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις συνδέονται με το Internet. Επειδή όμως δεν θέλουν να ασχολούνται πολύ με υπολογιστές, πολλά τεχνικά μέρη κρύβονται από αυτούς (plug and play). Επίσης τα web sites αρχίζουν να αποκτούν την ίδια δομή και λειτουργικότητα για να μπορεί εύκολα ο χρήστης που έχει συνηθίσει τη σχεδίαση κάποιων από αυτά να χρησιμοποιήσει με ευκολία ένα καινούριο.

4. Εποχή της οικονομίας

Αυτοκίνητο: Η πετρελαϊκή κρίση ακριβαίνει τη βενζίνη και υποχρεώνει τους κατασκευαστές να δημιουργήσουν πιο αποδοτικούς κινητήρες και αμαξώματα με καλύτερη αεροδυναμική. Οι νόμοι της φυσικής όμως είναι ίδιοι για όλους και τα αυτοκίνητα αρχίσουν να στρογγυλεύουν (το τελειότερο αεροδυναμικό σχήμα είναι η σταγόνα) και να μοιάζουν όλο και περισσότερο μεταξύ τους (τουλάχιστον εξωτερικά).

Web: Το bandwidth παραμένει σχετικά περιορισμένο και ο χρόνος των χρηστών γίνεται όλο και πιο πολύτιμος. Αρνούμενοι λοιπόν να περιμένουν έστω και ελάχιστα περισσότερο από το απαραίτητο οι χρήστες ψηφίζουν με το ποντίκι τους, εγκαταλείποντας τα βαρύτερα sites προς όφελος των πιο γρήγορων, εύχρηστων και καλύτερα ενημερωμένων.

Δεν υπάρχουν φυσικά μόνο ομοιότητες ανάμεσα σε αυτά τα δύο μέσα (μεταφοράς το πρώτο, επικοινωνίας το δεύτερο). Μια βασική διαφορά τους βρίσκεται στην ταχύτητα της εξέλιξης. Χρειάστηκαν αρκετές δεκαετίες για να ωριμάσει η τεχνολογία του αυτοκινήτου, αλλά λίγα μόνο χρόνια για προσεγγίσει το Web ένα ανάλογο επίπεδο ωριμότητας. Λόγω αυτής της ταχύτητας, αλλά και λόγω του χαμηλού κόστους κατασκευής και διατήρησης ενός site, το δίκτυο είναι σήμερα γεμάτο από σελίδες οι οποίες ανήκουν σε όλες τις κατηγορίες ιστορικής εξέλιξης του παγκόσμιου ιστού.

Μπορούμε να βρούμε στρυφνά sites (1η περίοδος), υπερβολικά φανταχτερές σελίδες (2η περίοδος), αλλά και ομοιόμορφους δικτυακούς τόπους (το κυριότερο χαρακτηριστικό της 3ης περιόδου είναι η τοποθέτηση της navigation bar στην κορυφή της σελίδας). Συναντούμε επίσης όλο και πιο συχνά εξαιρετικά ελαφρές σελίδες (π.χ. στα δημοφιλέστερα portals), ενώ πολλές φορές το ίδιο site μπορεί να συνδυάζει, σε διαφορετικά σημεία, χαρακτηριστικά πολλών διαφορετικών εποχών μαζί!

Το Web όμως μας έχει αποδείξει πολλές φορές πως μπορεί να κινείται με ιλιγγιώδη ταχύτητα, να συμβιβάζει τα ασυμβίβαστα και να μας καταπλήσσει με νέες ιδέες, τεχνολογίες και πρακτικές. Θα ολοκληρώσουμε λοιπόν αυτή τη σύντομη αναφορά στο παρελθόν και στο μέλλον του Web με κάποια στοιχεία τα οποία επιβεβαιώνουν την επικράτηση των χαρακτηριστικών της τρίτης και της τέταρτης περιόδου (απλά εύχρηστα sites και ελαφρές σελίδες):

1. Το κείμενο είναι προτιμότερο από τα γραφικά

Σύμφωνα με έρευνα του Stanford University και του Poynter Institute, οι αναγνώστες ενός περιοδικού ή μιας εφημερίδας κοιτούν πρώτα τις φωτογραφίες ή τα γραφικά και μετά διαβάζουν τα άρθρα. Οι επισκέπτες ενός web site όμως φαίνεται πως ενδιαφέρονται μόνο για τις ειδήσεις και το πληροφοριακό υλικό. Γι' αυτό διαβάζουν πρώτα το κείμενο και μόνο όταν τελειώσουν με αυτό υπάρχουν πιθανότητες να ρίξουν μια ματιά και στα γραφικά ή τις φωτογραφίες.

2. Το περιεχόμενο αξίζει περισσότερο από τα φανταχτερά εφέ

Ο μέσος επισκέπτης μιας σελίδας με ειδήσεις θα διαβάσει το 75% του περιεχομένου της, ενώ ο μέσος αναγνώστης ενός περιοδικού ή μιας εφημερίδας διαβάζει μόνο το 30%. Ακόμη ο μέσος επισκέπτης μιας σελίδας με ειδήσεις είναι διατεθειμένος να ψάξει μέχρι και σε 6 sites για να βρει αυτό που θέλει. Από αυτά θα προτιμήσει εκείνο με την πιο ενδιαφέρουσα επικεφαλίδα και το πιο καλογραμμένο αρχικό κείμενο (περίληψη ή πρώτη παράγραφος), αδιαφορώντας για τη γενική σχεδίαση της σελίδας.

3. Ομοιομορφία και απλότητα

Η συντριπτική πλειοψηφία των χρηστών δεν προτιμά τα εξειδικευμένα user interfaces (personalization) ακόμη και όταν τα έχει δοκιμάσει στο παρελθόν. Οι χρήστες φοβούνται πως αν δεν έχουν πρόσβαση σε ό,τι βλέπει ο περισσότερος κόσμος κινδυνεύουν να χάσουν κάτι ενδιαφέρον. Γι' αυτό προτιμούν να βλέπουν ό,τι και η πλειοψηφία των άλλων χρηστών. Επειδή όμως συνήθως επισκέπτονται πολλά sites, ζητούν από όλα να τους παρέχουν την ίδια ευκολία χρήσης (να μην τους υποχρεώνουν να αλλάζουν συνήθειες και πρακτικές).

Ευτυχώς, αυτό το γεγονός έχει αρχίσει πλέον να γίνεται κατανοητό από τους κατασκευαστές σελίδων (στις ΗΠΑ και αλλού). Δεν είναι τυχαίο πως το δημοφιλέστερο βιβλίο για Η/Υ στο βιβλιοπωλείο Barnes & Noble είναι το "Designing Web Usability: The Practice of Simplicity", του Jakob Nielsen ο οποίος ευαγγελίζεται αυτές ακριβώς τις απόψεις.

4. Ελαφρές σελίδες με μεγάλη ταχύτητα μεταφοράς

Ακούμε συχνά πως σύντομα το Internet θα εισέλθει στην εποχή του broadband, όπου θα υπάρχει άφθονο και φθηνό bandwidth (διαθέσιμο εύρος μεταφοράς δεδομένων) για όλους. Δυστυχώς, η πραγματικότητα δεν είναι τόσο όμορφη. Η συνεχής επέκταση του δικτύου είναι τόσο γρήγορη που σύμφωνα με πολλούς ειδικούς σε λίγο πιθανότητα θα παρουσιαστεί μείωση των ταχυτήτων μεταφοράς δεδομένων διότι η υποδομή του δικτύου δεν αναβαθμίζεται με ταχύτητα ανάλογη της αύξησης των χρηστών.

Γι' αυτό ακόμη και εταιρείες όπως το Yahoo! ή το Lycos οι οποίες μέχρι πρόσφατα διατυμπάνιζαν την πρόθεσή τους να επενδύσουν στο χώρο αυτό (δημιουργώντας content αποκλειστικά για broadband users) εγκαταλείπουν τα σχέδιά τους επ' αόριστον και παραμένουν συγκεντρωμένες στις παραδοσιακές υπηρεσίες (Wired 1/5/2000).

Συμπεράσματα - Σχόλια:

Καταλαβαίνω πως όλα όσα υποστηρίζω παραπάνω δεν είναι ακόμη ιδιαίτερα δημοφιλή στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, αρκεί να κοιτάξει κανείς τους βραβευμένους από τα πρόσφατα Web awards όπου τις πρώτες θέσεις κατέλαβαν σχεδόν πάντοτε (με λαμπρή εξαίρεση τη Ναυτεμπορική) sites θεόβαρα (με το ζόρι κατέβαιναν οι σελίδες), που παραβίαζαν τους βασικότερους κανόνες ευχρηστίας ή απλότητας και συνήθως περιείχαν ελάχιστο αξιόλογο περιεχόμενο.

Αυτό όμως δεν σημαίνει φυσικά πως ό,τι είδαμε εκεί ανταποκρίνεται στις πραγματικές προτιμήσεις των χρηστών αφού σχεδόν κάθε site "επιλέχθηκε" με βάση τις ψήφους των φίλων και των γνωστών του κατασκευαστή ή του διαχειριστή του. Ομολογώ πως δεν μπορώ να καταλάβω πως είναι δυνατόν να θεωρείται αντιπροσωπευτική μια ψηφοφορία όπου όποιος θέλει μπορεί να ψηφίσει κάποιον χωρίς να είναι υποχρεωμένος να συγκρίνει την εργασία του με εκείνη των υπόλοιπων διαγωνιζόμενων. Ελπίζω λοιπόν πως του χρόνου οι διοργανωτές θα αλλάξουν αυτή τη διαδικασία. Όταν ακόμη και καθαρά καλλιτεχνικοί ή προσωπικού γούστου διαγωνισμοί όπως τα Καλλιστεία ή οι Διαγωνισμοί Μουσικής κρίνονται από επιτροπές ειδικών, νομίζω πως βραβεύσεις sites με ψηφοφορίες της μορφής "Ελάτε φίλοι και υποστηρίξτε με" μάλλον δεν βοηθούν ιδιαίτερα το ελληνικό Internet.

Γιώργος Επιτήδειος
gepiti@gepiti.com

Διευκρίνιση:

Κατά τον πρόσφατο διαγωνισμό Web awards συμμετείχα στην κριτική επιτροπή η οποία είχε συμβουλευτικό χαρακτήρα και ψήφισε μόνη της για δύο κατηγορίες βραβείων. Δεν θα ήθελα όμως σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί το παραπάνω σχόλιο ως ελιτίστικη άποψη της μορφής "Εμείς ξέρουμε, εσείς μη μιλάτε". Ας ψηφίζει και το κοινό αν θέλει. Μόνο όμως αφού έχει πρώτα σχηματίσει γνώμη για όλα τα διαγωνιζόμενα sites.

Αποκτήστε μια δωρεάν συνδρομή στο InterBIZ

Επιστροφή στο Αρχείο ’ρθρων Παλαιών Τευχών
Επιστροφή στις Επιχειρηματικές Σελίδες

Copyright 1998, 1999, 2000 Γιώργος Επιτήδειος
Υποδείξεις, Ερωτήσεις, Σχόλια στην διεύθυνση gepiti@gepiti.com